#CAVAsa

De huisapotheker is een vertrouwd aanspreekpunt bij vragen over gezondheid en medicatie. Maar de rol gaat verder dan dat. Wanneer er persoonlijke zorgen spelen of iemand zich niet goed in zijn of haar vel voelt, kan de apotheker mee op zoek gaan naar gepaste hulp. Daarvoor is er een samenwerking tussen VAN het CAW (Centrum voor Algemeen Welzijnswerk). Zo staat niemand er alleen voor. Rechtstreeks contact opnemen met het CAW of langsgaan in een CAW in de buurt blijft altijd mogelijk.

Het project #CAVAsa, dat voortkwam uit deze samenwerking, heeft drie jaar lang gewerkt aan het bespreekbaar maken van psychosociale noden met de apotheker. Door middel van training en ondersteunend materiaal werden apothekers uitgerust om psychosociale problemen te detecteren, patiënten te informeren en door te verwijzen naar geschikte diensten. Tussen 2021 en 2024 namen 387 apotheken deel en registreerden zij 415 patiëntencontacten over psychosociaal welzijn. De focus ligt nu op het verankeren van deze rol van lokale apothekers in de dagelijkse praktijk.

Huisapothekers zijn toegankelijke zorgverleners, die dagelijks in contact komen met (vaak kwetsbare) burgers. Naast farmaceutische zorg nemen ze steeds meer een rol op inzake preventieve zorg en gezondheidsadvies. Dit alles maakt het tot geschikte partners om onvervulde psychische noden te detecteren. We zien de laatste jaren een toename in psychosociale problemen en dit maakt het project waarbij verbinding wordt gemaakt tussen zorg en welzijn in de eerste lijn, met de focus op detectie van en interventie bij psychosociale problemen des te waardevoller.

Project #CAVAsa staat voor ‘CAW en VAN samen’. Het doel van #CAVAsa is dat huisapothekers mensen met psychosociale hulpvragen vlotter kunnen verder helpen. Dat kan gaan over depressieve klachten, stress, gezinsproblemen, financiële moeilijkheden, een ingrijpende gebeurtenis verwerken, problematisch gebruik van alcohol of middelen maar ook over eenzaamheid bijvoorbeeld.

De huisapotheker informeert patiënten over de werking van het CAW en, indien gewenst, kan een huisapotheker patiënten ook rechtstreeks aanmelden bij het CAW, zodat het CAW zelf contact opneemt. Hulp van het CAW is gratis en beschikbaar voor alle burgers die nood hebben aan een gesprek, advies of hulp. Hieronder vind je meer informatie over het CAW.

Het projectteam ontwikkelde samen met de apothekers uit de pilootprojecten een pakket aan materialen om de apothekers te ondersteunen, waaronder:

• een gratis e-learning over psychosociaal welzijn, gesprekstechnieken en de werking van CAW
• een wegwijzer
• een poster
• een luikfolder
• een notitieblok

Daarnaast kregen de betrokken apothekers de nodige opleiding om signalen van psychosociale problemen te herkennen en worden er op geregelde tijdstippen intervisies georganiseerd. 

Download hier al het materiaal

Tijdens de drie projectjaren voerden deelnemende apothekers interventies uit bij patiënten waarbij ze psychosociale noden vaststelden en registreerden hun acties. 

• In totaal werden 374 patiëntencontacten geregistreerd. 92% van de gesprekken vond plaats in de apotheek, met 31 gesprekken in een aparte ruimte; typische duur is 5-15 minuten.
• Ongeveer 74% van de patiëntcontacten betrof vrouwen, voornamelijk van middelbare leeftijd. Mogelijk praten vrouwen sneller openlijk over psychosociale moeilijkheden.
• In 60% van de gevallen werd een wegwijzertje meegegeven, en 24% leidde tot directe doorverwijzing naar het CAW via het online aanmeldformulier.

Lees meer resultaten in het volledige rapport.

Om de impact van deelname aan #CAVAsa in kaart te brengen, werd een bevraging uitgevoerd bij deelnemende apothekers. In totaal vulden 131 deelnemende apothekers de vragenlijst in.

• 75% van de deelnemers is in zekere mate geëngageerd, waarbij 9% erg geëngageerd is.
• Info over CAW en psychosociale problemen wordt als meest nuttig ervaren.
• 87,1% gebruikt wegwijzerfolderers, 62,9% geeft ze aan patiënten met vermoedelijke noden.
• Deelnemende apothekers ervaren meerwaarde in het leren kennen van het CAW en gericht doorverwijzen, dankzij de opleiding en materialen.

Op 6 februari 2023 ging het symposium “Detectie van psychosociale kwetsbaarheid in de eerste lijn: wat we kunnen leren uit project #cavasa? Een samenwerking tussen apothekers en CAW" door in het Vlaams Parlement. Hierbij stonden 3 woorden centraal verbindend multidisciplinair samenwerken (en durf kwam ook vaak aan te pas).

Dit evenement heeft getoond hoe het zorglandschap psychosociale noden bespreekbaar kan maken en bewezen dat dit nog beter werkt indien alle actoren lokaal goed samenwerken. We ontdekten wat project #CAVAsa kan betekenen voor verschillende zorgactoren, maakten kennis met hoe de zorg het algemeen mentaal welzijn wil verbeteren en we kregen officieel groen licht voor een extra jaar #CAVAsa om uit te rollen in heel Vlaanderen.

Het belanghebbendenoverleg van het #CAVAsa-project, dat eind januari 2024 plaatsvond, bracht belanghebbenden, beleidsmakers en experts samen om terug te blikken op de afgelopen drie projectjaren. Vertegenwoordigers van het Departement Zorg, federale partners, universiteiten, expertisecentra, Geestelijke Gezondheidszorg-koepels, beroepsverenigingen, welzijns- en patiëntenverenigingen waren aanwezig en deelden waardevolle inzichten. De deelnemers kregen een inleiding met onderzoeksresultaten, inzichten over de meerwaarde van het project en een vooruitblik. De daaropvolgende discussies, die de nodige acties om de rol van apothekers op dit gebied te erkennen aankaartten, waren ook zeer waardevol.

Tijdens het overleg gingen de aanwezigen ook in groepen in gesprek over enkele stellingen, voordelen en werkpunten van #CAVAsa. Deze brainstormsessies toonden grote betrokkenheid van de aanwezigen. "Het is heel interessant om te zien dat bijna elke groep dezelfde goede en minder goede punten naar voren brengt”, observeerde Aline Ghijselings, projectcoördinator #CAVAsa. “Het gaat over de rol van de apotheker binnen geïntegreerde zorg en ondersteuning. Dus we moeten altijd breder kijken dan alleen naar de apotheker, en ik merk dat dit ook met de verschillende meningen hier naar boven komt. Dat is logisch en het geeft hoop dat iedereen daarmee aan de slag wil gaan."

Na drie inzichtvolle jaren sloot het project daarmee af. De focus van het verschoof dan naar het verankeren van deze rol van lokale (huis)apothekers in de dagelijkse praktijk.

Lees meer over het belanghebbendenoverleg