Infosessie ‘Kringwerking - een unieke troef voor je eerstelijnszone’ - een beknopt verslag

Op vrijdag 8 december organiseerde het VAN Focusdomein Eerste Lijn & Zorgsamenwerking de online infosessie ‘Kringwerking - een unieke troef voor je eerstelijnszone’. De sessie stond open voor alle apothekers die nu al een rol opnemen op het niveau van de kringwerking, actief zijn in de zorgraad en/of nauwer betrokken willen worden bij die werking. Tijdens de infosessie gingen we dieper in op de eerste lijn, de rol van kringwerkingen en hoe de lokale huisapotheker zich hiervoor kan inzetten.

In dit beknopte verslag vatten we de gedeelde info en adviezen samen. Bekijk hier ook de verzamelde vragen die gesteld werden tijdens de sessie, alsook hun antwoorden.

Download hier de presentatie.

Introductie

Pieter Mertens, sponsor VAN Focusdomein Eerste Lijn & Zorgsamenwerking, verwelkomde de deelnemers, stelde zich kort voor als apotheker die nog met beide voeten in de praktijk staat en verwees naar een eerdere infosessie rond dit onderwerp in juni l.l. Die stond toen open voor alle apothekers waarbij we enkele collega’s lieten getuigen over hun concrete ervaringen binnen kringwerking. De sessie van 8 december was specifiek gericht op apothekers die al nauwer betrokken zijn bij kringwerking.

Een kringwerking biedt de eigen collega’s, lokale overheden en andere beroepsgroepen de mogelijkheid om een vast aanspreekpunt te hebben. Pieter onderstreepte de voordelen hiervan, niet alleen om vragen te stellen of projecten uit te werken, maar ook om het onderlinge begrip te bevorderen en elkaar beter te leren kennen via regelmatige bijeenkomsten en gezamenlijke maatschappelijke projecten. Dit soort samenwerking zou de eerstelijnszorg in staat moeten stellen om met een meer gedragen en duidelijk standpunt naar buiten te treden, zoals ook bleek uit de succesvolle bijdrage aan de vaccinatiecampagne van dit jaar.

Toekomst van Eerstelijnszorg (slides 4-25)

Karen Fredrix, beleidsmedewerker eerste lijn bij het Departement Zorg, gaf een overzicht van de evoluties binnen de eerste lijn en de zorg. Ze begon met het doel van doelgerichte zorg, waarbij het de ambitie is om de patiënt als geheel te benaderen en te werken vanuit hun doelstellingen en levensdoelen. Deze benadering is essentieel om het zorgsysteem toekomstbestendig te maken en ervoor te zorgen dat elk individu kwaliteitsvolle zorg ontvangt.

Karen vertelde over ondersteunende tools, een georganiseerd ecosysteem, duidelijke rollen en opdrachten, opleiding, sensibilisering, financiering en regelgeving. Ze benadrukte het belang van geïntegreerde zorg, met inspanningen om de grenzen tussen eerstelijns- en gespecialiseerde zorg te vervagen. Karen sprak over de noodzaak van overgangen tussen gezondheidszorg en welzijnszorg, generalistische en gespecialiseerde zorg, waarbij de patiënt zelf en zijn informele zorg wordt betrokken.

Bij de toelichting van de mijlpalen voor 2023, benadrukte ze dat het belangrijk is om het inhoudelijke verhaal te vertalen naar een regelgevend kader, waarbij regelgeving als een nuttig instrument wordt beschouwd om duidelijk te maken hoe de overheid wil dat er op het terrein gewerkt wordt.

Karen keek ook terug op het eerstelijnsdecreet van 2019 en deelde de voortgang in de hervorming van de zorgraden, als reactie op lessen uit de COVID-crisis, alsook de ambitie om een regelgevende basis te bieden aan het zorg- en ondersteuningsplan.

De toekomstgerichte plannen omvatten onder andere de pilootfase voor Alivia, een instrument voor doelgerichte zorg, in 2024. Er zijn ook actieve inspanningen voor de hervorming van de zorgraden en palliatieve zorg. Karen lichtte het proces toe, inclusief adviezen en de te volgen stappen na goedkeuring van het eerstelijnsdecreet.

Karen had het ten slotte over de interfederale samenwerking, die essentieel is voor een meer geïntegreerde organisatie van zorg en ondersteuning in België. Zo werd er een protocolakkoord goedgekeurd, waarbij acht afspraken waren vastgelegd om interfederaal werk te bevorderen. Ze sloot af met een blik op de toekomstige activiteiten van de Vlaamse overheid, zoals methodiekontwikkeling, pilots rond Alivia, hervormingen in de palliatieve zorg en initiatieven zoals de zorg voor kinderen met obesitas en kwetsbare personen. Ze sprak over de voortdurende investeringen in opleiding en sensibilisering en het continue aanpassen van de regelgeving om het meest geschikte kader te creëren.

Op de vraag hoe de Vlaamse overheid de kringwerkingen in dit geïntegreerd plan ziet en of ze een specifieke rol krijgen, antwoordde ze dat kringwerking de mogelijkheid geeft om de beroepsgroep verder te professionaliseren en te fungeren als aanspreekpunt voor de overheid. De kring is ook belangrijk in de werking van de zorgraden, omdat daar de beroepsgroepen goed te kunnen vertegenwoordigen. Via de kringwerking kan de individuele zorgaanbieder, aangesloten bij de kring, mee evolueren naar meer doelgericht werken en zorgen voor meer integratie binnen én buiten de beroepsgroep.

Voorbeeld kinesitherapeuten (slides 26-41)

Jan Palsterman, kringcoördinator bij AXXON, deelde zijn inzichten over de uitdagingen waarmee de kinesitherapeuten worden geconfronteerd binnen het kader van de eerstelijnszorg. Hij begon met een terugblik op de geschiedenis van kringvorming binnen AXXON, die terugging tot de jaren '90. Jan benadrukte de voortdurende inspanningen van de kringen om lokaal permanente vorming te organiseren en ook lokaal de samenwerking met andere zorgberoepen te bevorderen.

Sinds 2017 hebben de kringen specifiek gefocust op de eerstelijnszone als werkingsgebied, wat volgens Jan een aanzienlijke impact had op de efficiëntie van de samenwerking. Hij illustreerde dit met statistieken over het aantal kinesitherapeuten in Vlaanderen en gaf het voorbeeld van de kring Beveren, waarbij hij de diverse samenstelling van de kringen uitlegde, variërend in leeftijd en ervaring, met een opvallende verschuiving naar meer vervrouwelijking.

Jan keek verder naar het bredere plaatje van eerstelijnszorg in Vlaanderen, waarbij hij het aantal eerstelijnszones en kringen besprak, met een speciale vermelding van vijf provinciale koepels bij Axxon die de kringen ondersteunen. In de koepels zijn per provincie de kringbesturen vertegenwoordigd. Hier zijn geen betalende krachten als ondersteuning, ze krijgen wel een eigen werkingsbudget. De koepels hebben als hoofdtaak het uitwisselen van ervaringen tussen verschillende kringen en het bespreken van relevante thema's die niet beperkt zijn tot het lokale kringgebied. Zoals de aanpak van ziekenhuizen die niet volledig de eerstelijnszones volgen.

Jan benadrukte de rol van kringen als aanspreekpunt voor leden, lokale overheden en partners in de eerstelijnsgezondheidszorg. Axxon heeft aandacht voor financiële ondersteuning en het verminderen van administratieve lasten. Via preventieve projecten wordt actief gezocht naar manieren om kinesitherapeuten in het bredere zorglandschap te integreren. Jan verzamelt daarvoor als coördinator actieve input bij aanspreekpunten in de eerste lijn, zoals de afgevaardigden in de zorgraad, kringvoorzitters en lokale vertegenwoordigers in eerstelijnszones met meerdere gemeenten.

Jan volgde actief informatie op over eerstelijnszones en lokale initiatieven en deelt wat relevant is met de kringen om kinesitherapeuten op de hoogte te brengen van belangrijke projecten in hun regio. Een goed verloop in de kringen kan volgens hem een uitdaging zijn. Dus benadrukte hij dat het belangrijk is ook niet-aangesloten kinesitherapeuten te betrekken.

Alleszins een inspirerend voorbeeld voor de apothekers, met toch heel wat parallellen. Al was het alleen al die opmerking dat kinesitherapeuten vooral met zorg willen bezig zijn, eerder dan formele topics in de eerstelijnszone. 

Tips en breed aanbod (slides 42-49)

Julie De Maré, co-coördinator VAN Focusdomein Eerste Lijn & Zorgsamenwerking, schetste enkele scenario's en betrokkenheidsniveaus binnen de kringwerking. Of apothekers nu al een actieve rol spelen, zich engageren of gewoon nieuwsgierig zijn, het is volgens Julie belangrijk om iedereen aan boord te krijgen. In de praktijk is dat niet altijd evident: men denkt vaak 'what is in it for me'. De zorgraad is inderdaad niet voor iedereen weggelegd. Een kringwerking zou echter van de grond moeten kunnen komen door concrete projecten aan te reiken. Eenmaal een kring op gang is, zou de betrokkenheid met de vertegenwoordiger in de zorgraad ook versterkt kunnen worden. Het is belangrijk hier blijvend aandacht aan te geven en aan de kar trekken.

De kringwerking valt samen met de eerstelijnszone met als doel samen te werken met andere eerstelijnsactoren om aan de behoeften van patiënten en burgers te voldoen. De zorgraden, die de eerstelijnszones aansturen, spelen hierbij een grote rol door essentiële informatie terug te koppelen naar de apotheeksector.

Julie verwees naar de definitie van kringwerking met lokale kringen als groepen apothekers binnen dezelfde eerstelijnszone of regio, die fungeren als netwerk om collega's (beter) te leren kennen en zichtbaarheid te creëren bij andere zorgberoepen en lokale besturen. Ze legde de verschillende manieren uit waarop apothekers worden ondersteund, met de beroepsorganisatie als lobbyorgaan naar de Vlaamse overheid en als aanspreekpunt voor diverse partners in de zorgsector. Communicatie met verschillende partners en multidisciplinaire overleggen spelen hierbij een essentiële rol.

Binnen het Vlaams Apothekers Netwerk wordt specifiek gefocust op de eerste lijn en zorgsamenwerking. Vertegenwoordigers van alle beroepsverenigingen stemmen regelmatig af over regionale behoeften en projecten. Julie benoemde een paar methodes voor ondersteuning, zoals het verspreiden van informatie via diverse kanalen, het faciliteren van lokale projecten en het bieden van een platform voor communicatie tussen apothekers.

Ze riep apothekers op om actief naar een verbindende werking op lokaal niveau te streven, waarbij men lokale kringen opricht en een netwerk opbouwt. Het ideale scenario creëert een communicatieknooppunt, waar informatie tussen zorgraden, beroepsorganisaties en apothekers vlot wordt uitgewisseld. Julie nodigde apothekers uit om actief deel te nemen aan het opbouwen van een sterk netwerk.

Nico Carpriau, co-coördinator VAN Focusdomein Eerste Lijn & Zorgsamenwerking, belichtte het belang van ondersteuning voor lokale beroepsverenigingen. Hij benadrukte dat ze complementair aan VAN kunnen samenwerken om de eerstelijnszones te ondersteunen.

Nico vertelde over het feit dat lokale beroepsverenigingen een overzicht hebben van alle apothekers en apotheken binnen een eerstelijnszone, ongeacht of het om zelfstandige apotheken, dan wel ketens of mutualiteiten gaat, ongeacht of je als titularis of als adjunct aan het werk bent en ongeacht of je op zelfstandige basis of in loondienst werkt. Het regelmatig doorgeven van updates over tewerkstelling en verblijfplaats door apothekers is volgens hem essentieel om nauwkeurige informatie te delen met degenen die actief zijn in de zorgraad of apothekerskringen.

Lokale nieuwsbrieven zijn volgens hem een handig communicatiemiddel. Nico moedigde apothekers aan om op de hoogte te blijven van lokale initiatieven en ontwikkelingen en die info met elkaar te delen. De lokale beroepsvereniging kan hierin een faciliterende rol spelen. In de praktijk is er ook vaak concreet één op één overleg om politieke, inhoudelijke of andere topics te bespreken.

Vervolgens ging het over de ondersteuning aan apothekers binnen de eerstelijnszones via concrete projecten die op lokaal niveau kunnen worden aangeboden, al was het maar een eerste kennismaking met alle collega's in de eerstelijnszone. Denk daarbij aan de Groene Enveloppe, Bewegen op Verwijzing, en #CAVAsa. Maar minstens even belangrijk is het uitgebreide aanbod aan MFO’s: kant-en-klaar materiaal dat gefinancierd wordt door de overheid en waarover je specifieke afspraken kan maken. Hij moedigde apothekers aan om lokale collega's binnen beroepsverenigingen te benaderen om een lokaal aanbod te ontwikkelen voor alle actieve apothekers.

• BAF - Simon Boonaert (simon.boonaert@baf.be)
• BAM - Shana Biesemans (info@apotheekdemerode.be)
• KAVA - Nico Carpriau en Ellyne Meeus (beroepsondersteuning@kava.be)
• KFK - Heidi Verwimp (secretariaat@kfkweb.be)
• KLAV - Lauren Segers en Karel Verlinde (Beroepsontwikkeling@klav.be)
• KOVAG - Nathalie Vanderstraeten (Nathalie.vanderstraeten@kovag.be)
• OPHACO – Valérie De Block (ophaco@ophaco.org)
• Pharmacy.Brussels – Ann Herzeel (voorzitter@pharmacy.brussels)
• Wase Apothekers – Babs de Cuyper en Alex Neveux (babs@tobalec.be en alex@aponr.be)

Slotwoord (slides 50-54)

Hilde Deneyer, algemeen directeur VAN, sloot de infosessie af.

Op Vlaams niveau is er intens overleg met de andere zorgberoepen om gezamenlijke belangen op de politieke agenda te krijgen en werk te maken van goede financiering.

Samen met de federale collega's van APB, zal VAN verschillende politieke partijen aanspreken in aanloop naar de verkiezingen. Dit om hen te vragen de apothekers te erkennen voor hun cruciale werk, zowel in de apotheek als in de eerstelijnszorg. Ze verwees ook naar de aanbevelingen voor een duurzaam gezondheidsbeleid.

Namens het VAN-netwerk, hartelijk bedankt aan alle aanwezigen en sprekers van de infosessie.