Suïcidepreventie in de apotheek

De apotheker en farmaceutisch technisch assistent (FTA) zijn toegankelijke hulpverleners en spelen een sleutelrol in de aflevering van medicatie en in de detectie, begeleiding en doorverwijzing van patiënten met suïcidegedachten. Om apotheekteams een actieve rol te laten spelen in de preventie van zelfdoding, is het noodzakelijk hen via deskundigheidsbevordering de nodige ondersteuning te bieden.  VAN werkte samen met het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) en met steun van de Vlaamse Overheid aan een e-learning om apothekers en FTA’s kennis bij te brengen en praktische tools ter beschikking te stellen om hen te helpen een actieve rol op te nemen binnen suïcidepreventie.

Rol van de apotheker en/of FTA

De rol van de apotheker of FTA binnen suïcidepreventie bestaat voornamelijk uit:

• Detectie: het herkennen van signalen die erop wijzen dat iemand aan zelfdoding denkt
• Eerste gesprek aangaan
• Doorverwijzing naar andere hulpverleners

De kerntaak in de apotheek in dit kader is dus detectie en doorverwijzing naar gespecialiseerde hulp.

Praktische informatie e-learning

• De e-learning is te volgen via de website van IPSA.
• De e-learning is toegankelijk voor apothekers en FTA’s.
• De e-learning is toegankelijk voor zowel leden als niet-leden van IPSA. (Je dient wel een profiel aan te maken en in te loggen maar dit is kosteloos. Je dient niet ingeschreven te zijn voor de jaarcyclus.)
• De e-learning duurt ongeveer een uur.
• De e-learning is gratis.
• Na het succesvol doorlopen van de e-learning ontvang je een certificaat en als apotheker krijg je ook 3 accreditatiepunten voor het domein B.
• Het is een mooie combinatie van theorie, casussen, interactieve elementen en korte video's.

Inhoud e-learning

De e-learning zal je wegwijs maken in de volgende topics rond suïcidepreventie:

• Signalen herkennen
• Het gesprek aangaan & risicoformulering
• Rol van medicatie in suïcide
• Aanmoedigen tot (samen) hulp zoeken en doorverwijzen
• Het gesprek afronden
• Beroepsgeheim
• Zelfzorg

Volg hier de e-learning

Praktische materialen

Hieronder heb je de mogelijkheid om praktische materialen (poster, flyer, infofiche en noodkaartjes) te downloaden en eventueel zelf te printen. Dit kan ook via de website van IPSA (onder de e-learning) en in de e-learning zelf.

Je kan ook volledig kosteloos een pakketje bestellen met gedrukte materialen. 1 pakketje bevat 1 poster, 1 infofiche, 100 flyers en 100 noodkaartjes. Je kan een pakketje bestellen via deze link. Vervolgens ontvang je via de post of de bodes van je beroepsvereniging de materialen. Je kan zoveel pakketjes bestellen als je wil voor in je apotheek.

Het traject

De samenwerking tussen VAN en VLESP startte met een literatuurstudie, gevolgd door een nodenbevraging binnen de sector die uitwees dat er een duidelijke behoefte en bereidheid is van het apotheekteam om deel te nemen aan een training over suïcidepreventie. Als preferentiële vorm werd een e-learning aangeduid. Naar aanleiding van deze resultaten werd de e-learning gecreëerd en gelanceerd. In de eerste fase werd de e-learning ook geëvalueerd binnen een wetenschappelijke studie door VLESP. Uit dit onderzoek bleek dat apotheker teams na het doorlopen van de e-learning.

• significante verbeteringen tonen op vlak van attitudes omtrent taboe en non-communicatie (bijvoorbeeld de mythe "mensen die praten over zelfdoding, ondernemen geen zelfmoordpoging" correcter inschatten) en percepties rond zelfdoding.
• zich bekwamer voelen in het omgaan met mensen die aan zelfdoding denken.
• beter weten hoe ze patiënten moeten opvangen en doorverwijzen.
• weten waar ze informatie en advies omtrent suïcidepreventie kunnen vinden.

De apothekers en FTA gaven de e-learning een gemiddelde score van 8/10 en evalueerden verschillende aspecten van de e-learning positief. In een volgende fase werd een praktisch pilootproject opgezet waarbij 15 apotheken gedurende 6 maanden gesprekken in het kader van suïcidepreventie registreerden. Zo kregen we onder andere heel wat informatie over de aanleiding van de gesprekken in de apotheek en de acties die ondernomen werden in de apotheek. Met deze positieve resultaten werd de projectfase afgesloten en de e-learning en de praktische materialen duurzaam geïmplementeerd en beschikbaar gemaakt voor alle Vlaamse apotheken.

Multidisciplinaire samenwerking rond suïcidaliteit

Tegen de zomer van 2024 wordt ook een kwaliteitsbevorderend programma ingediend bij het RIZIV dat na goedkeuring de basis kan vormen voor een MFO rond het veilig gebruik van medicatie in het kader van suïcidaliteit en  multidisciplinaire samenwerking. Binnen dit pakket wordt de focus gelegd op 4 grote luiken in het kader van medicatiegebruik:

1. Medicatie als middel voor suïcide
2. Geneesmiddelen als effectieve behandeling voor suïcidaliteit
3. Medicatie met als bijwerking een verhoogde kans op suïcidaliteit
4. Medicatie die gecontra-indiceerd is bij suïcidaliteit

Meer info

Heb je vragen rond de e-learning of de praktische materialen? Laat het ons weten via barbara.verboven@vlaamsapothekersnetwerk.be

Heb je hulp nodig, ben je bezorgd om iemand of ben je op zoek naar informatie rond suïcidepreventie of specifieke informatie voor hulpverleners? Surf dan naar https://www.zelfmoord1813.be/.

Meer info over het project op https://www.zelfmoord1813.be/info-voor-hulpverleners/suïcidepreventie-in-de-apotheek

Heb je vragen of nood aan ondersteuning bij het aangaan van een gesprek over zelfdoding of het begeleiden van suïcidale personen, hun omgeving en nabestaanden van zelfdoding? Neem dan contact op met de Advies Suïcidepreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners (ASPHA) hulplijn. ASPHA biedt advies en ondersteuning in het omgaan en de gespreksvoering met suïcidale personen. E-mail info@aspha.be of contacteer ASPHA telefonisch op het nummer 024 24 3000 (tussen 9u en 21u).