Image
Elke apotheker krijgt wel eens een patiënt over de vloer met sombere gedachten. Sommigen hebben nood aan een luisterend oor en een goed gesprek. Bij anderen kunnen hun donkere gevoelens veel dieper liggen. Ze geven signalen af die je zorgen kunnen baren. Maar kan je deze mensen helpen om te proberen uit hun dal te komen? Hoe begin je aan een goed gesprek over zo’n gevoelig onderwerp? Daar geeft het initiatief Suïcidepreventie in de Apotheek een antwoord op.
Sinds juni 2024 kan je kosteloos een e-learning volgen die je opleidt in het begeleiden van patiënten met suïcidale gedachten. Deze samenwerking tussen VAN en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP), met steun van de Vlaamse Overheid, wil mee het alarmerende suïcidecijfer in Vlaanderen aankaarten door in te zetten op de laagdrempeligheid van de apotheker. Na een inzichtvolle pilootfase met significante resultaten, houden we dit jaar de opleiding online beschikbaar voor elke apotheker. En daar stopt het niet, want het project blijft evolueren.
Het project kende haar start in 2022, in samenwerking met VLESP en de steun van de Vlaamse overheid. Het doel is simpel maar gevoelig: apothekers en apotheekassistenten voorzien van de nodige kennis en tools om suïcidepreventie in de praktijk te integreren. Het project begon met een literatuurstudie, een nodenbevraging binnen de sector en de ontwikkeling en evaluatie van een e-learning om de deskundigheid te bevorderen. Vervolgens werd een praktisch pilootproject opgezet waarbij deelnemende apotheken de nodige tools kregen en kwantitatieve en kwalitatieve data verzameld werd.
"Één uurtje investeren in het volgen van een e-learning kan hier letterlijk levens redden", zo getuigt projectcoördinator Barbara Verboven.
Een impactvolle aanpak
In 2023 werd een zes maanden durend pilootproject uitgerold in 16 deelnemende apotheken verspreid over verschillende eerstelijnszones. De resultaten waren veelzeggend:
- 147 gesprekken werden geregistreerd, waarvan bijna een kwart met patiënten met een gekende historiek van suïcidaliteit.
- Bij meer dan 80% van de patiënten werd een vorm van kwetsbaarheid vastgesteld, zoals armoede, mentale beperkingen, of genderproblematiek.
- In bijna een derde van de gesprekken bleek sprake van suïcidaliteit; in 5% ging het om urgente situaties.
- Meer dan de helft van de betrokken patiënten werd succesvol doorverwezen voor verdere hulp.
Deze gesprekken vonden meestal aan de balie plaats, al werd soms een aparte ruimte of afspraak gebruikt. De korte duur – meestal minder dan 30 minuten – toont aan dat zelfs beperkte interventies een groot verschil kunnen maken.
E-learning en praktische tools
De e-learning die in het kader van dit pilootproject werd gerealiseerd, is sedert juni 2024 kosteloos beschikbaar en kan je volgen via de IPSA-website. Daarnaast kan je kosteloos promotiemateriaal (posters, flyers, infokaarten) aanvragen bij je beroepsvereniging. Ook een kwaliteitsbevorderend pakket voor de organisatie van MFO’s werd ontwikkeld en is beschikbaar.
Blik op de Toekomst
Het project blijft evolueren. Momenteel werken we een grondige Train-The-Trainer (TTT)-module uit, die artsen en apothekers opleidt tot moderators rond dit thema. Dit wordt in 2025 verder uitgerold.
De resultaten van de pilootfase en enthousiaste samenwerkingen rond dit onderwerp tonen aan dat apothekers hun unieke laagdrempelige positie in de zorg ten volste kunnen benutten om hun patiënten ook op mentaal vlak hulp te bieden.
Wanneer de Vlaamse suïcidecijfers worden vergeleken met andere Europese landen, ligt het Vlaams suïcidecijfer 1.35 keer hoger dan het gemiddelde binnen Europa. Omwille van de unieke laagdrempeligheid van de apotheek, kan de apotheker signalen opvangen. Daarom vindt VAN het belangrijk de rol van de apotheker in suïcidepreventie te blijven ondersteunen en zo bij te dragen aan de gezondheidsdoelstelling, namelijk het aantal suïcides tussen 2020 en 2030 doen dalen met 10%.
Heb je hulp nodig, ben je bezorgd om iemand of ben je op zoek naar informatie rond suïcidepreventie of specifieke informatie voor hulpverleners? Kijk op https://www.zelfmoord1813.be/ voor laagdrempelige zelfhulptools en toegang naar de Zelfmoordlijn 1813.
Gelieve de mediarichtlijnen over zelfdoding nauwgezet te volgen. Vermijd dramatisering en simplificering. Zie www.zelfmoord1813.be/media.
