Image
Wie wil stoppen met roken, weet dat de eerste dagen zwaar kunnen zijn. Een roker heeft gemiddeld drie tot zeven pogingen nodig om de sigaret volledig vaarwel te zeggen. De grootste uitdaging ligt het vaakst in het volhouden. Catherine Meurisse is een ervaren apotheker en tabakoloog met een grote motivatie om op innovatieve manieren haar patiënten te begeleiden in hun rookstoppogingen. Daarom ontwikkelde ze de scheurkalender ‘365 dagen gestopt met roken’, een leuk hulpmiddel om dagelijks met nieuwe wil en motivatie een rookvrij leven na te streven. De kalender is deze week officieel gelanceerd en is nu al een groot succes. De opbrengst gaat naar een doctoraatsonderzoek over de vroege opsporing van longkanker bij rokers en ex-rokers.
Wij spraken met Catherine over deze nieuwe stap in rookstop in de gezondheidszorg. Ze vertelde over haar doel en visie voor de kalender, hoe ze te werk ging, wat haar uitdagingen waren en hoe het rokers precies helpt.
Catherine verdiepte zich enkele jaren geleden in de tabakologie met veel enthousiasme en persoonlijke motivatie. Toen haar mama veel te jong stierf aan de gevolgen van roken, wenste Catherine dat ze destijds beter geholpen had kunnen worden. Toen bestond een tabakoloog nog niet en werd roken nog meer aanvaard dan nu. "Mijn eerste sigaret rookte ik op mijn veertiende, niet omdat ik het wilde, maar door sociale druk. Het duurde even voor ik zelf sigaretten kocht, maar daarna werd het een dagelijkse gewoonte." Ze weet dus heel goed hoe hardnekkig deze gewoonte kan zijn en hoe belangrijk het is om ondersteuning te krijgen bij het stoppen.
Een laagdrempelige en speelse manier om te stoppen met roken, dat was de visie voor de nieuwe rookstopkalender. "Ik merkte dat veel rokers geen grote lezers zijn. Er bestaan al heel wat boeken over stoppen met roken, maar die focussen vooral op de voorbereiding en minder op het volhouden. Daarom wilde ik iets anders maken, iets dat dagelijks motiveert. Toen viel me op dat tegenwoordig bijna elke bekende Vlaming een scheurkalender heeft – het is een echte hype! Scheurkalenders zijn toegankelijk en populair bij een breed publiek. Ik hou er zelf ook van en had er al verschillende gekocht met tijdloze spreuken en positieve boodschappen. Dat inspireerde me om dit concept toe te passen op stoppen met roken.”
Hoe werkt het?
Gelukkig hoef je deze speciale scheurkalender niet per se op 1 januari op te hangen om strikt te volgen tot 31 december. Het is namelijk tijdloos en kan op eender welk moment van het jaar gestart worden. "Op de eerste pagina kunnen mensen zelf hun startdatum invullen. De kalender begint met een voorbereidingsweek waarin je nog enkele oefeningetjes doet ter voorbereiding op het stoppen. Daarna krijgen gebruikers dagelijks een nieuwe pagina met een tip, motivatie of interessant weetje." Volgens Catherine is het die dagelijkse ondersteuning die de kalender zo effectief maakt. "Iedere dag een klein duwtje in de rug helpt enorm om vol te houden." Naast een duidelijke structuur bevat de kalender ook kleurcodes, afbeeldingen en QR-codes die linken naar extra informatie. "Ik wilde dat het visueel aantrekkelijk en makkelijk toepasbaar is”.
Het doel is dus om de ex-roker een dagelijkse motivatieboost, tip of concrete reminder te geven. "Bijvoorbeeld, op dag 1 staat: 'Ik wil niet meer roken omdat mijn gezondheid eronder lijdt.' Daaronder staat een korte motivatie, zoals: 'Mijn eerste dag als ex-roker.' Of een reminder: 'Vergeet nicotinevervangers of rookstopmedicatie niet. Je bent gestopt!'" legt Catherine uit. "Het zijn korte, krachtige boodschappen. In tegenstelling daarmee, kunnen boeken soms te lang zijn en te veel informatie bevatten, terwijl dit laagdrempeliger en interactiever is."
Naast motivatie en tips bevat de kalender ook wetenschappelijke weetjes en gezondheidsvoordelen. "Regelmatig krijgen mensen een gezondheidsbonus op de kalender, zoals: 'Na 24 uur is de koolmonoxide uit je lichaam verdwenen. Je voelt je fitter en minder snel buiten adem.' En daaronder een weetje: 'Wist je dat koolmonoxide ook verantwoordelijk is voor huidveroudering en rimpels?'" Op die manier kunnen mensen zichzelf helpen. “Als ze een moeilijk moment hebben en een sigaret willen opsteken, zien ze de blaadjes die ze al hebben afgescheurd en kunnen ze denken: ‘Ik ga nog even volhouden’.”
En dat volhouden is de kern van de scheurkalender. Stoppen met roken is moeilijk, en je moet rekening houden met veel factoren. “Driekwart van de rokers wil stoppen, en ik ben ervan overtuigd dat velen die zeggen dat ze niet willen stoppen, dat stiekem wel willen. Angst om te falen speelt een grote rol. Mensen zijn bang dat ze het niet gaan kunnen. Maar niemand faalt. Iedereen die een poging onderneemt, heeft al een eerste succes geboekt. Als het niet lukt, ligt het aan de methode, niet aan de persoon. Dan zoeken we een andere aanpak, en uiteindelijk lukt het wel. De meeste mensen hebben drie tot zeven stoppogingen nodig om definitief te slagen. Die ambivalentie—het ene moment wil je stoppen, het andere moment minder—komt vaak voor. Daardoor haken mensen soms af en komen ze niet meer opdagen.”
Van idee tot publicatie
Het idee voor de kalender ontstond al enkele jaren geleden, maar het uitwerken ervan bleek een intensief proces. "Ik had overal notities en losse ideeën. Het was veel beginnen, herbeginnen en verfijnen," vertelt Catherine. "Een jaar geleden had ik de inhoud grotendeels klaar, maar de vormgeving moest nog verder worden uitgewerkt. De juiste afbeeldingen moesten erbij komen en er was nog wat finetuning nodig. Mijn dochter, die ook farmacie heeft gestudeerd en als Regulatory Affairs Manager werkzaam is, heeft de inhoud nagekeken om zeker te zijn dat er geen ongeoorloofde claims in stonden. Een vriendin met een taalachtergrond controleerde op grammaticale fouten en ook de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidzorg en Tuberculosebestrijding) gaf waardevolle feedback."
De grootste uitdaging? Een uitgever vinden. “Ik wilde de scheurkalender in september 2024 in de boekhandels hebben, maar dat bleek moeilijker dan gedacht. Ik ben niet bekend, en omdat het een uniek concept is, zagen veel uitgeverijen het als een risico. Sommigen reageerden pas na een lange tijd, anderen haakten alsnog af. Uiteindelijk kwam ik via een kennis bij Raf Willems van Best in Books terecht. Hij en zijn broer waren meteen enthousiast en hielpen om de vormgeving verder te verfijnen. Maar tegen die tijd was het al laat in het jaar. Ik dacht eerst nog te wachten tot volgend jaar, want ik kon het niet meer op tijd in de boekhandel krijgen voor de feestdagen. Toch veranderde ik van gedachten. Waarom wachten met iets dat zoveel mensen kan helpen? Uiteindelijk werd de kalender in januari geleverd, maar door de gebruikelijke vertragingen liep dat nog een maand uit.” Uiteindelijk is de kalender deze week beschikbaar geworden.
Nuttig voor apothekers
Ook voor apothekers kan de kalender een waardevol hulpmiddel zijn. Veel apothekers willen rookstopadvies geven, maar hebben niet altijd de tijd of expertise. Het advies van Catherine is: wees niet bang om het gesprek aan te knopen. “De meeste rokers nemen het niet kwalijk als je het onderwerp op een respectvolle manier aanhaalt. Ik heb zelf nog nooit meegemaakt dat iemand boos werd omdat ik het onderwerp rookstop aanhaalde."
Volgens Catherine is het belangrijk om subtiel te werk te gaan. "Als een patiënt bijvoorbeeld een keelverzachter, hoestsiroop of inhalator komt halen, kun je vragen: ‘Bent u roker?' en indien ja, aangeven dat je graag helpt als ze willen stoppen. Zo opent het gesprek zich vaak vanzelf. Je hoeft niet meteen veel informatie te geven, maar je kunt kleine stappen zetten: wijzen op de mogelijkheid om een tabakoloog te raadplegen, nicotinevervangers bespreken en uitleggen dat rookstop méér is dan enkel medicatie. Bij een volgende apotheekbezoek kan je het gesprek verder uitdiepen."
Zo kan de scheurkalender een goed hulpmiddel zijn. Apothekers kunnen de informatie uit de kalender gebruiken om hun kennis over rookstop te verdiepen. “Bijvoorbeeld, op pagina 96 staat de onjuiste stelling: 'E-sigaretten zijn onschadelijk voor de gezondheid.' Daaronder staat natuurlijk meteen: 'Dit is helemaal fout,' met een verdere uitleg. Zo krijgen apothekers ook wetenschappelijk onderbouwde argumenten die ze kunnen delen met patiënten.”
Opbrengst voor onderzoek
Dat de kalender aanslaat, blijkt duidelijk uit de snelle verkoop. "Ik heb al meer dan 120 exemplaren verkocht", zegt Catherine enthousiast. Media zoals de Gazet van Antwerpen, Het Laatste Nieuws en RTV hebben al uitgebreid verslag uitgebracht.
De opbrengst zal op het einde van het jaar terugvloeien naar de inzet op rookstop in de gezondheidszorg. Catherine koos bewust om een kleiner, groeiend project te steunen dat deze middelen sterk nodig heeft. "Er loopt een doctoraatsonderzoek van apotheker Charlotte Theuns over de vroege opsporing van longkanker bij rokers en ex-rokers. Ik steun dat project met de opbrengst van de kalender, want longkanker heeft een slechte prognose en wordt in 85 tot 90% van de gevallen veroorzaakt door roken. Bovendien is het een van de duurste ziektes om te behandelen. Vroege opsporing kan echt een verschil maken."
Met deze scheurkalender biedt Catherine rokers niet alleen een praktische houvast bij hun rookstop, maar draagt ze ook bij aan een grotere missie: het verbeteren van de gezondheid van rokers én de vroege opsporing van longkanker.
Het Vlaams Apothekers Netwerk zet elk jaar gedurende een maand één bepaald thema in het kader van preventie in de kijker bij apothekers. We verzamelen data van de inspanningen van apothekers over dit thema en onderzoeken zo hun rol in de preventieve zorg. In 2026 is rookstop opnieuw het thema van de Maand van de Preventie, 5 jaar na de vorige campagne. Wil je nu reeds de scheurkalender gebruiken bij het begeleiden van jouw patiënten bij het stoppen met roken? Dan kan je die hier bestellen.
