Image
Apothekers worden steeds meer het eerste aanspreekpunt voor gezondheidsvragen, zoals advies over medicatie, een gezonde levensstijl of mentaal welzijn. Hun rol in de preventie is dan ook niet te onderschatten, ze kunnen namelijk direct en indirect levens redden. In samenwerking met de Vlaamse mutualiteiten en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) werkt VAN aan een project om apothekers in te schakelen in de suïcidepreventie. Dit past in de nieuwe Vlaamse gezondheidsdoelstelling rond suïcidepreventie die eind vorig jaar werd vastgelegd en die het aantal zelfdodingen in Vlaanderen verder wil terugdringen.
Wat kan een apotheker precies doen om patiënten die zich niet goed voelen te helpen? En wat kunnen ze voor hun collega’s en zichzelf doen? De coördinator van het nieuwe project, Barbara Verboven, en Adjunct-directeur van VLESP, Kirsten Pauwels, leggen het uit.
Wat is het doel van het nieuwe project?
Barbara: Ons uiteindelijk doel is om ervoor te zorgen dat het aantal suïcides en suïcidepogingen verminderen. De apotheker speelt een sleutelrol in de aflevering van medicatie en dus ook in de detectie, preventie, begeleiding en doorverwijzing van patiënten. Het blijft echter een moeilijk en gevoelig topic. Zonder goede kennis en tools is het soms moeilijk om iemand die zich niet goed voelt aan te spreken. Daarom zet dit project sterk in om apothekers kennis bij te brengen en praktische tools ter beschikking te stellen om een actieve rol op te nemen.
Kirsten: Apothekers zijn belangrijke gatekeepers in de samenleving. Ze zijn makkelijk toegankelijk en ze hebben zicht op de medicatie die hun patiënten gebruiken. In die zin kunnen apothekers een cruciale rol spelen in het herkennen van signalen van suïcidaliteit en het bespreekbaar maken hiervan. Daarnaast kunnen ze de toegang tot medicatie beheren. In die zin zijn ze belangrijke actoren in de preventie van zelfdoding.
Hoe zal de samenwerking tussen VLESP en VAN werken?
Kirsten: VAN en VLESP vormen samen het projectteam. VLESP is de partnerorganisatie van de Vlaamse Overheid in verband met de preventie van zelfdoding. Zoals de naam zegt, heeft VLESP een grote inhoudelijke expertise rond dit thema. We staan in voor de coördinatie van het Vlaams actieplan suïcidepreventie, en ontwikkelen evidence based methodieken die helpen om zelfdoding te voorkomen.
Barbara: Hierbij zullen ze in dit project helpen met de methodieken van het project uit te werken en de evaluatie van het project op een wetenschappelijke onderbouwde wijze uit te voeren. VAN vormt dan weer de directe schakel met de Vlaamse apothekers uit de praktijk en zal zorgen voor de projectcoördinatie.
Welke acties zal het project ondernemen om de apotheker in te schakelen in de suïcidepreventie?
Kirsten: Het is de bedoeling om apothekers kennis bij te brengen via deskundigheidsbevordering en praktische tools. VLESP is al gestart met een literatuuronderzoek om bestaande gelijkaardige initiatieven in kaart te brengen. Daarnaast zal er een brede nodenbevraging gebeuren bij de apothekers, waarbij gefocust zal worden op de apotheker in contact met patiënten en op zelfzorg voor de apotheek zelf. Vanuit deze onderzoeken zullen we een pilootproject uitwerken.
Barbara: Dit pilootproject waar je je als Vlaamse apotheker voor zal kunnen inschrijven, zal starten op 10 september, de Werelddag Suïcidepreventie. Natuurlijk is er nog heel wat voorbereidend werk. Ik sprak al over de tools. Concreet wil dit zeggen dat geïnteresseerden moeten weten welk hulp- en ondersteuningsaanbod er bestaat zodat ze patiënten gericht kunnen doorverwijzen naar de juiste personen. Anderzijds moet je ook patiënten met suïcidaal gedrag kunnen herkennen. Soms zijn er héél duidelijke signalen en detecteer je een schreeuw naar hulp, al is dat zeker niet altijd het geval. We willen dus ook de nodige opleiding voorzien waar je signalen leert herkennen.
Een actief gesprek aangaan met iemand waarvan je een vermoeden hebt, is natuurlijk nog een heel andere zaak. Praktische adviezen, tips en training zijn zeker nodig om deze patiënten op een goede manier aan te spreken en verder te helpen. Daarnaast kan je als apotheker je aflevering natuurlijk ook gaan aanpassen. Zo kan er in overleg gekozen worden om bepaalde medicatie niet mee te geven, of kleinere verpakkingen meegeven, of de medicatie individueel, dagelijks of wekelijks af te leveren.
Uit een onderzoek bij huisartsen bleek dat zelfdoding bij apothekers meer voorkomt dan bij de algemene Vlaamse bevolking. Hoe komt dit volgens jullie? Wat kunnen we doen om ongelukkige apothekers te helpen?
Kirsten: Zelfdoding is steeds het gevolg van een complex samenspel aan factoren en dus nooit te herleiden tot één oorzaak. Bepaalde beroepsgroepen zoals huisartsen en apothekers blijken in de praktijk een verhoogd risico te hebben op zelfdoding. Ze werken vaak alleen, staan onder hoge druk en hebben kennis over suïcide. In die zin is het belangrijk dat we binnen het project ook aandacht hebben voor zelfzorg bij apothekers.
Barbara: Huisartsen hebben een voorbeeldfunctie en voelen veel druk. Ze hebben een hoop taken naast het uitoefenen van hun job en willen dit vaak ook allemaal perfect zelf doen. Dit kan voor apothekers heel gelijklopend zijn. Zij hebben dagelijks te maken met aanvullende verantwoordelijkheden als facturen maken, tarificatie, voorschriften nakijken, bestellingen plaatsen, medicatieschema’s nakijken en veel meer. Ik denk dus dat het belangrijk is dat apothekers hier ook een evenwicht in proberen te vinden en hulp zoeken als ze het bos niet meer door de bomen zien.
Daarnaast zijn apothekers zorgverleners. Ze willen altijd voor hun patiënten zorgen en vergeten soms wel eens om voor zichzelf te zorgen. Of ze vinden het moeilijk om aan te geven als het wat minder goed gaat met hen. Apothekers in een team kunnen met elkaar in gesprek gaan als de ene ziet dat zijn/haar collega zich even wat minder voelt. Maar zo een gesprek openen is nooit evident. Daarbij kan de opleiding die we zullen voorzien ook helpen.
Waar kijken jullie naar uit in de toekomst van het project?
Barbara: Ik kijk er al naar uit om met een groep gemotiveerde apothekers aan de slag te gaan en ons te verdiepen in dit thema. Als we uiteindelijk zwart op wit kunnen aantonen hoeveel we kunnen helpen, is dit toch wel een mooie bevestiging voor de harde inzet van ons corps. En het besef als apotheker dat je voor die ene persoon in die moeilijke situatie echt een verschil hebt gemaakt is toch speciaal.
Kirsten: In Vlaanderen wordt al geruime tijd gewerkt aan de preventie van zelfdoding, in het kader van de Vlaams actieplannen suïcidepreventie. Tot nu toe werden apothekers niet betrokken in deze actieplannen. Gezien de sleutelrol van apothekers is het goed te zien dat ook zij binnen dit project een actieve rol gaan opnemen in de preventie van zelfdoding.
Heb je vragen over zelfdoding? Ken je iemand die hulp nodig heeft? Je kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be. Apotheken kunnen ook terecht bij ASPHA, de advieslijn rond suïcidepreventie voor Huisartsen en Andere Hulpverleners. Meer info via www.zelfmoord1813.be/aspha.
