Op 12 september vond de boeklancering “Geïntegreerde zorg. Werken aan samenwerken” van Stef Steyaert en Jo Vandeurzen plaats in het Sint-Maarten ziekenhuis van Mechelen. Het was geen klassieke boeklancering maar een boeiende avond met getuigenissen, een keynote van Jo Vandeurzen, een panelgesprek met terrein-experten, onder wie onze eigen collega Marie Van de Putte. Tenslotte waren we getuige van een dubbelinterview met minister Crevits en minister Vandenbroucke waarin enkele prangende beleidsvragen rond financiering, governance en afstemming van bevoegdheden werden gesteld.
Het boek is een bundeling van de visie van 23 gezondheidsexperten en zorgverleners die vandaag in de praktijk aan integrale zorg werken en die de volgende 2 vragen voorgeschoteld kregen:
-
“ Hoe realiseren jullie vandaag, met alle drempels en beperkingen, integrale zorg?“
-
“Wat is er in de toekomst nodig om nog beter aan integrale zorg te werken?“
Jammer dat in het boek de insteek van de huisapotheker niet werd meegenomen. Dit werd tijdens de boekvoorstelling gecompenseerd door de aanwezigheid van collega apotheker Marie Van de Putte in het panel. Marie benadrukte als apotheker het belang van lokale kringwerking, multidisciplinaire buurtteams en populatiemanagement. In het boek lezen we:
“De ervaring leert nochtans dat het concept op papier weliswaar hoge verwachtingen schept, maar in de praktijkvertaling eerder met horten en stoten van de grond komt. Het is ploeteren en zoeken naar nieuwe manieren van werken en samenwerken. De hoge verwachtingen van lokale mandatarissen botsen weleens met de beperkte middelen en mogelijkheden van professionals in het veld.”
Net zoals de getuigenissen in het boek voelen we vanuit VAN aan dat er in praktijk nog veel werk aan de winkel is en dat dit zeker geen gemakkelijke of snelle opdracht is. Met beperkte middelen en mogelijkheden is dit niet mogelijk en zeker niet houdbaar op lange termijn.
Strategische keuzes, regelgeving en financiering
Verder in het boek lezen we dat men heel wat transities haalbaar en mogelijk ziet en dat er voldoende moed en bereidheid is bij alle actoren. Dit is mooi, maar niet voldoende om een duurzaam netwerk op lange termijn uit te bouwen. Hiervoor zijn absoluut duidelijke strategische keuzes, regelgeving en financiering nodig. Het boek concludeert dit laatste gelukkig verder in het hoofdstuk rond het financieringssysteem ‘integrated care’ proof maken. De auteurs wijzen hier ook op de verantwoordelijkheden en bevoegdheidsproblematiek (met vele uitzonderingen) van het beleid en stoten op een conclusie die we overigens delen: “Niet alle stakeholders lopen warm voor de noodzakelijke veranderingen in het verzekeringssysteem die hiervoor nodig zijn."
Veel auteurs zien een vergoeding in de vorm van de combinatie van een forfaitair systeem aangevuld met het gericht financieren van specifieke prestaties. Ook binnen de apotheeksector zetten we ons momenteel hard in om extra (nieuwe) taken en diensten op te nemen omwille van maatschappelijke evoluties. Helaas botsen we ook dagelijks op het feit dat er voor veel van deze taken nog geen zicht op éénduidige en correcte vergoeding vanuit de federale of regionale overheden is. Hilde Deneyer getuigt “We pleiten voor een politiek debat over gemengde financiering op het niveau van de sector en voor gemengde financieringsvormen met afspraken tussen de entiteiten op federaal niveau en de regio’s.”
Spanningen en samenwerking
Een andere passage leest:
“… dat is nu vaak hét argument om er niet aan te beginnen – mag het niet zo zijn dat één of enkele actoren de samenwerking saboteren of vertragen. De kans op blokkades is nochtans reëel. Of het nu is omdat het eigen belang primeert of de politieke context daartoe aanleiding geeft.”
Als huisapotheker voelen we op de dag van vandaag ook nog vaak de onderlinge spanningsvelden met bepaalde andere gezondheidsverstrekkers. Dat is jammer want vanuit onze sector zetten wij hard in op dialoog en elkaar versterken. Ook in het boek merken we dat er niet altijd gedacht wordt aan de huisapotheker en welke rol die kan spelen. Terwijl wij net een héél toegankelijke eerstelijns gezondheidswerker zijn en de trust index van IPSOS van 2021 bijvoorbeeld ook aantoonde dat de lokale apotheker het meest vertrouwd wordt. In het panelgesprek haalde collega Marie aan dat lokale multidisciplinaire buurtteams op dat vlak een belangrijke meerwaarde kunnen bieden. In de buurtteams werken huisartsen, huisapothekers en andere zorgverstrekkers samen een geïntegreerde zorgaanpak uit voor de buurt waar zij samen voor zorgen. Zo ontstaat een dialoog tussen lokale zorgverstrekkers, waardoor de onderlinge spanningsvelden veel minder worden en de huisapothekers meer erkend worden in hun competenties.
Eén van de focusdomeinen binnen VAN gaat over de (her)vorming van de eerste lijn. In het boek haalt de auteur het volgende aan: “Door sommigen is deze hervorming ondertussen bestempeld als één van de grote mijlpalen in de transitie van het gezondheidsbeleid.” Vanuit VAN zijn we blij te lezen dat de verschillende experten zich hiervan ook bewust zijn en zijn we fier als apotheker deel te kunnen uitmaken van deze eerstelijnszones en ze verder te kunnen ondersteunen en versterken.
“Het mag duidelijk zijn: digitalisering is een cruciale randvoorwaarde voor het realiseren van geïntegreerde zorg… Het Riziv geeft in het budget 2022 prioriteit aan de verdere ontwikkeling van het elektronisch patiëntendossier.”
Binnen de apotheeksector bestaat er al een verregaande digitalisering en beschikken we over het gedeeld farmaceutisch dossier met enorm veel data. Momenteel merken we echter dat dit nog niet optimaal benut wordt in het kader van geïntegreerde zorg terwijl dit de sleutel zou kunnen zijn om aan doorgedreven populatiemanagement te doen. Op het terrein blijven we momenteel de noodzaak voelen tot een daadkrachtig beleid omtrent de verdere digitalisering en de concrete uitwerking en toepassing hiervan.
Lichaam en geest
In het hoofdstuk rond "lichaam en geest verbinden” lezen we dat er tussen de somatische zorg en geestelijke gezondheidszorg nog de grootste kloof bestaat om integrale zorg te realiseren maar dat er momenteel een enorme inhaalbeweging aan het gebeuren is. We kunnen bevestigen dat er inderdaad meer dan ooit aandacht is voor mentaal welbevinden maar de weg is nog lang. Vanuit VAN kiezen we er dan ook heel bewust voor om sterk in te zetten op mentale gezondheid. FIP (de internationale farmaceutische federatie) publiceerde onlangs het handboek rond mentale gezondheid en de rol en erkenning voor deze rol van de apotheker hierin. Vanuit VAN loopt momenteel het project #CAVAsa 2.0, een samenwerking tussen VAN, de Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) en de lokale besturen i.k.v. het Plan Vlaamse Veerkracht. Voor verdere uitrol binnen alle Vlaamse ELZ ontbreekt momenteel echter wel nog een concreet financieringsmodel voor apothekers. Daarnaast werkt VAN momenteel een project rond suïcidepreventie in de apotheek uit in samenwerking met het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) met steun van de Vlaamse Overheid.
Op het einde besluiten de auteurs het boek met de vraag of het boek in staat is om mensen tot actie aan te zetten?
“Kan het van een theoretisch mooi ogend concept een echte praktijk maken? Kunnen de verhalen van experts en ervaringsdeskundigen u als lezer over de streep trekken? U, de beleidsmaker, de bestuurder, de manager, de zelfstandige zorgverstrekker, de man of vrouw op de werkvloer."
VAN gelooft heel erg in een ver doorgedreven en geïntegreerde aanpak van zorg en welzijn. Farmaceutische zorg, sensibilisatie en preventie vormen de basis van een welvarend en gezond Vlaanderen. Dit boek biedt alvast handvaten aan beleid en zorg om er verder mee aan de slag te gaan.
