Diabetes type 2 in opmars, hoe kunnen apothekers mee het tij keren?

Meer dan 950.000 Vlamingen heeft een verhoogd risico om binnen de 10 jaar diabetes type 2 te ontwikkelen. Bij 1/3 van diabetespatiënten is dit zelfs niet gediagnosticeerd. Daar moet verandering in komen om de algemene gezondheid te verbeteren. En dat is het exacte doel van HALT2Diabetes, een project georganiseerd door de Diabetes Liga met steun van de Vlaamse overheid. Het wil personen met een verhoogd risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten opsporen en begeleiden naar een gezonde leefstijl. Apothekers zijn hier een onmisbare schakel in.

We spraken met Aurélie Lampaert, Projectcoördinator Beheersovereenkomst preventie Diabetes Liga. Zij gaf ons een diepere blik in wat HALT2Diabetes precies is en hoe de apotheker in het plaatje past.

Hoe werkt HALT2Diabetes precies?

In het project zijn 3 pijlers essentieel om personen met een verhoogd risico op diabetes type 2 te vinden en te helpen naar een gezondere levensstijl.

Ten eerste sensibiliseren en screenen we mensen met een mogelijk risico. Hierbij richten we ons voornamelijk op 45-plussers. We willen hen aansporen om een wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst in te vullen om hun diabetesrisico te berekenen, genaamd de FINDRISC*.

Ten tweede verwijzen we mensen met een verhoogd risico door naar de huisarts. Daar kunnen ze terecht voor verdere onderzoeken, zoals een bepaling van de nuchtere glycemie, cholesterol en bloeddruk. Afhankelijk van de diagnose kan de huisarts dan de correcte behandeling opstarten. Het goede nieuws is dat men er dan vroeger bij is, dan wanneer we niet proactief zouden screenen. Vroegtijdige opstart van de correcte behandeling heeft duidelijk een positief effect op het voorkomen van verwikkelingen.

Tenslotte leiden we hoogrisicopersonen toe naar een laagdrempelig leefstijlaanbod. De huisarts kan hen doorverwijzen naar Groepssessies Gezonde Voeding op Verwijzing. Hierbij krijgen de mensen, onder begeleiding van een diëtist, gedurende 6 gratis sessies, ondersteuning op het vlak van gezonde voeding en leefstijlaanpassingen. Daarnaast maken we in ook duidelijk de link met de projecten Bewegen Op Verwijzing en Rookstopbegeleiding. Op deze manier proberen we op een multidisciplinaire manier tewerk te gaan.

Wie werkt er mee aan het initiatief? Welke zorgverleners en organisaties?

Aangezien HALT2Diabetes een geïntegreerd en multidisciplinair project is, is een breed draagvlak onontbeerlijk. Zo werken we in eerste instantie heel nauw samen met alle mogelijke zorgverleners. Apothekers, huisartsen, diëtisten, kinesisten, beweegcoaches, (thuis)verpleegkundigen, tandartsen en meer. Iedere zorgverlener heeft een unieke rol in de volledige flow van het project om de patiënt te sensibiliseren, screenen, onderzoeken of te begeleiden naar een gezonde levensstijl.

Daarnaast is de rol van andere organisaties essentieel. Denk maar aan de eerstelijnszones, LOGO’s, Lokale besturen, Mutualiteiten en Socio-Culturele organisaties. Ook zij kunnen hèt verschil betekenen om hun leden en inwoners te bereiken over dit thema en om HALT2Diabetes uit te rollen in hun werking.

Om dit op de correcte manier te doen, werken we nauw samen met verschillende beroepsorganisaties, zoals VAN, die ons ondersteunen met de juiste adviezen en netwerken. We ontwikkelden E-Learning modules, webinars, fysieke opleidingen en sensibilisatiepakketten. Om het zo hapklaar mogelijk te maken voor alle stakeholders die het project zouden moeten uitrollen in hun werkveld.

Wat is de rol van apothekers de opsporing van diabetes? Hoe kunnen we deze rol verbeteren?

De laagdrempeligheid van de apotheek geeft de apotheker het voorrecht om met een heel breed publiek in contact te komen en hen aan te spreken over een mogelijks verhoogd diabetesrisico en om deel te nemen aan de screening en volgende stappen te ondernemen indien noodzakelijk. Dit geldt niet alleen voor hoogrisicopersonen, maar ook voor mensen die in goede gezondheid verkeren.

Bovendien is de apotheek een geschikt kanaal om moeilijk te bereiken of mensen zonder huisarts te bereiken. Bovendien heeft 86 % van de bevolking een vaste apotheek, voor 82,5 % is dit de dichtstbijzijnde apotheek. Door die getrouwheid kennen apothekers de omgeving, de socio-economische situatie en de gezondheidstoestand van hun patiënten zeer goed. Bovendien wenden twee derde van de personen met een gezondheidsklacht zich eerst tot zelfzorgmedicatie. Voor onschadelijke symptomen vermijdt men vaak een bezoek aan de huisarts.

De apotheek is dus de facto een belangrijke toegangspoort tot de zorgketen en een oriëntatiecentrum voor de doelgroep. Ook kan er gezond leefstijladvies gegeven worden en kan de apotheker zijn patiënt hierin motiveren en opvolgen.

Wat zijn zoal de drempels die we nog zouden moeten overkomen om dit efficiënt uit te rollen?

Er zijn wel een paar obstakels waar we ons momenteel over buigen. Hoe we bijvoorbeeld deze uitgebreide en gevarieerde rol nog concreter kunnen maken, zodat de apothekers een duidelijke “handleiding” hebben. Dat gaat gepaard met het ontwikkelen van hapklare materialen op maat, gebaseerd op het reeds beschikbare aanbod, en op basis van de noden van de apotheker.

We moeten ook geaccrediteerde en interactieve opleidingen voorzien voor apothekers in heel Vlaanderen. Dit soort initiatieven vragen overigens tijdsinvestering van de apotheker. Dan zijn er nog andere praktische drempels. Zoals het voorzien van een discrete ruimte om zaken zoals buikomtrek of gewicht te bepalen en hoe de mensen aanspreken over een thema dat soms wel gevoelig kan liggen. Wellicht kunnen we hier verder surfen op de lessen die zijn getrokken uit de COVID-testing van de afgelopen 2 jaar waar de apotheker ook een onmisbare rol heeft gespeeld.

Om al deze drempels te overwinnen, zullen wij als Diabetes Liga, samen met VAN, de lokale beroepsverenigingen en de Vlaamse overheid verder in dialoog gaan op korte en lange termijn.

Hoe ziet volgens jou de nabije toekomst HALT2Diabetes eruit? 

Op lokaal en regionaal niveau is het de bedoeling om steeds meer Vlaamse regio’s te motiveren om het project op te starten en uit te rollen. Op deze manier werken we dus bottom-up.

We zetten met onze Vlaamse partners ook continue in op het optimaliseren van het project op verschillende niveaus op een top-down manier. Zo gaan we na wat blijkt uit recente internationale onderzoeken en aanbevelingen op vlak van preventie. Daarnaast willen we zorgen dat alle Vlaamse projecten en organisatie gealigneerd en complementair zijn zodat we elkaar duidelijk versterken.

We zetten verder in op de technologische vooruitgang en de maatschappelijke veranderingen. We moeten opleidingen voorzien op een hybride manier, hybride communicatie naar de burger en multidisciplinaire communicatie. Dit zodat alle informatie op een veilige manier kan worden uitgewisseld en aangepakt. We blijven rekening houden met een multiculturele maatschappij en zorgen ervoor dat ook de meest kwetsbare inwoners bereikt worden. Tenslotte zullen we een samenwerking op Europees vlak opstarten. Hiervoor stemmen we af met het Europees Diabetes Forum.

Dus hoewel we al heel wat grote stappen hebben gezet en we duidelijke vooruitgang bieden, zien we ook nog heel wat uitdagingen. Maar dit motiveert ons en onze partners om met verenigde krachten verder samen te werken.