Op 25 september vieren we de Werelddag van de Apotheker, georganiseerd door de International Pharmaceutical Federation (FIP). Het is een dag waarop apothekers in de kijker staan en waarop hun rol in onze samenleving extra erkenning krijgt. Het thema van dit jaar is “Think Health, Think Pharmacist”, een oproep om apothekers te zien als de schakel in de zorg die ze altijd geweest zijn.
Terwijl de druk op de zorg steeds groter wordt door vergrijzing, een tekort aan zorgverleners en de groei van chronische aandoeningen blijft de apotheker een constante. Elke dag stappen 250.000 patiënten de apotheek binnen. Voor een voorschrift, een vaccin, een vraag of gesprek. De apotheek is laagdrempelig, dichtbij en vertrouwd. En achter die balie staat een deskundige zorgverlener die begeleidt, signaleert, ondersteunt en ergere gezondheidsklachten voorkomt.
“De apotheker is vandaag vaak het eerste én soms ook het laatste aanspreekpunt in de zorg”, zegt Marleen Haems, algemeen directeur van het Vlaams Apothekersnetwerk (VAN). “Dat komt door de unieke laagdrempeligheid. Het is een verantwoordelijkheid, maar ook een kans. Want door die nabijheid kunnen we mensen sneller bereiken en gezonder houden.”
Preventie als rode draad
Wie de apotheek binnenstapt, krijgt niet alleen zijn medicatie mee, maar ook advies over hoe die correct en trouw gebruikt moet worden. Ze nemen daarbij alle medicatie van de patiënt in overweging en houden rekening met leefstijl en gewoonten. Zo worden interacties tussen geneesmiddelen of met voedingsmiddelen voorkomen, wordt het meest opportune medicatieschema opgesteld en wordt er gezorgd voor een zo optimaal mogelijk behandelingsresultaat. Men komt ook vaak eerst bij de apotheek terecht voor een gezondheidsklacht -of vraag. De apotheker geeft dan het eerste advies en verwijst gepast door naar de huisarts of een andere zorgverlener indien nodig. Zo helpen ze burgers in het juist interpreteren van klachten en ontwikkelen van gezondheidsvaardigheden, wat de druk op de zorg handelbaar houdt.
Daarnaast praten apothekers met patiënten over levensstijl, over het belang van beweging en gezonde voeding, over het stoppen met roken of het afbouwen van slaapmedicatie. Dit draagt bij tot langer gezond leven.
Initiatieven zoals de Maand van de Preventie ondersteunen deze inspanningen. Jaarlijks licht deze campagne een specifiek aspect uit en meet het de resultaten van de preventieve acties die de apothekers ondernemen. Zo stonden de thema’s rookstop, huidkanker, therapietrouw bij diabetes en valpreventie reeds in de kijker.
Preventie betekent ook tijdig opsporen. Apothekers zouden een steeds actievere rol kunnen spelen in bevolkingsonderzoeken, personen uit de doelgroep vriendelijk herinneren aan het belang ervan en aansporen tot deelname.
Daarnaast kunnen apothekers de burger wegwijs maken in point-of-care testing (POCT), waar dit zin zou kunnen hebben.
Geestelijke gezondheid
Preventie beperkt zich niet tot alleen lichamelijke gezondheid. Geestelijke gezondheid heeft eveneens een vaste plaats aan de apotheekbalie. Dankzij projecten zoals Suïcidepreventie in de Apotheek zijn al honderden apothekers opgeleid om signalen van suïcidale gedachten te herkennen en eerste hulp te bieden. Een levensbelangrijke zaak, want de apotheker merkt vaak snel op dat iemand plots meer medicatie vraagt, somber oogt of een noodsignaal geeft. Daarnaast werden apothekers ook opgeleid om psychosociale noden te herkennen en aan te kaarten met het project #CAVAsa. Daardoor kunnen patiënten met ook andere geestelijke gezondheidsproblemen beter opgevangen worden door hun apotheker, die hen kan doorverwijzen naar bijvoorbeeld het CAW en de hen de eerste stap naar beterschap kan helpen zetten.