Nu de COVID-pandemie in Europa aan kracht heeft geminderd, is er in de ziekenhuizen opnieuw ruimte vrij gekomen voor andere behandelingen. Toch brengt dit ook andere moeilijkheden met zich mee, waaronder medicatiegeralateerde problemen. Zo blijkt uit een Nederlandse studie in 2021 dat 16% van de heropnames in ziekenhuizen het resultaat was van dit soort problemen, waarvan 40% vermoedelijk vermijdbaar[1]. Daarom is er een performantere ziekenhuislus nodig. Het VAN-netwerk wil in de toekomst medicatieproblemen naar aanleiding van de ziekenhuislus verminderen en zo de opname makkelijker maken voor de patiënt en betrokken zorgverleners. Er wordt een plan uitgewerkt om de huisapotheker meer in te schakelen om kwetsbare patiënten op te volgen.
Al in 2006[2] bleek het aantal heropnames in ziekenhuizen ten gevolge van medicatiegerelateerde problemen hoog te zijn. Het is een gekend probleem in vele landen en beschreven in tal van studies. Naast de resultaten uit Nederland spreekt een recente Zweedse studie van 40% medicatiegerelateerde heropnames[3] bij 65-plussers. Ook in België stellen apothekers dagelijks vast hoe moeilijk de medicamenteuze behandeling na ontslag uit het ziekenhuis verloopt.
Een ziekenhuisopname is een moeilijke gebeurtenis, zeker voor oudere en kwetsbare patiënten. Sommigen nemen de nodige medicatie niet of verkeerd in, wat ernstige gevolgen kan hebben. Uit een onderzoek in het Verenigd Koninkrijk bleek 37% van de pas ontslagen patiënten medicatieschade ondervinden. In 52% van deze gevallen zou dit vermijdbaar zijn geweest. Bij ouderen is dit risico vier keer zo hoog als bij de leeftijdsgroep 18-65 jaar.[4]
Het VAN-netwerk gelooft dat de beste manier om medicatieschade na een ziekenhuisopname te voorkomen, is om de huisapotheker een centrale plaats geven in de opvolging van het medicatiegebruik bij en na een ziekenhuisopname. Die apotheker is namelijk een vertrouwenspersoon en neemt het voortouw in de begeleiding en het geven van advies in medicatiegebruik. Er moet daarom gewerkt worden met een geïntegreerd multidisciplinair zorgdossier dat voor de patiënt, de eerste lijn en het ziekenhuis toegankelijk zal zijn tegen 2030.
Hoe zal het werken?
Wanneer een ziekenhuisopname gepland staat voor de patiënt, wordt automatisch een signaal gestuurd naar de huisapotheker. Hij verzamelt alle informatie over het medicatiegebruik. Dit is meer dan een lijstje medicijnen, het vermeldt aanvullend de therapietrouw en eventueel misbruik of overgebruik. De huisapotheker noteert ook de sociale en culturele achtergrond, mogelijke lage gezondheidsvaardigheden, thuissituatie en preventieve acties. Men deelt daarbij alle info met de patiënt en behandelt de gegevens in alle vertrouwelijkheid.
De huisapotheker adviseert de patiënt preoperatief over de juiste gebruiksinstructies van chronische medicatie zoals bloedverdunners en antidiabetica. Hij geeft ook advies over de impact van de ziekenhuisopname op het gebruik van de chronische geneesmiddelen en informeert indien nodig de betrokken zorgverstrekkers. Wanneer het ontslag nadert, wordt de huisapotheker actief betrokken bij het voorbereiden van het ontslag. Hij is immers vaak de eerste zorgverlener met wie de patiënt na ontslag contact heeft. Zo kan hij ook zorgen dat de nodige geneesmiddelen en verzorgingsmiddelen in voorraad zijn. Bij dat weerzien van de patiënt voert hij een thuismedicatiereconciliatie uit. Hiermee wordt het medicatieschema helemaal op punt gezet. De patiënt krijgt in principe eens hij het ziekenhuis verlaten heeft alle geneesmiddelen van zijn huisapotheker. Zijn er toch uitzonderlijke geneesmiddelen die het ziekenhuis bezorgt, dan wordt de huisapotheker daar telkens over geïnformeerd zodat hij het totale medicatiegebruik kan begeleiden. Informatie uit labo-onderzoeken en doktersverslagen stellen hem in staat een kwalitatieve zorgverlening te garanderen.
Waarom is dit nodig?
Om medicatiegerelateerde problemen tijdens de ziekenhuislus te voorkomen, is een aanpak waarbij de patiënt centraal staat en de huisapotheker een ondersteunende, adviserende rol speelt, essentieel. Informatie- en kennisoverdracht tussen de ziekenhuisapotheker en huisapotheker is hoognodig. Om deze grote informatieoverdracht te versoepelen, dient de brug gelegd worden
tussen de kennis van de ziekenhuisapotheker en de kunde van de huisapotheker.
[1] Elien B. Uitvlugt, Marjo J. A. Janssen1, Carl E. H. Siegert, Eva L. Kneepkens, Bart J. F. van den Bemt3,, Patricia M. L. A. van den Bemt and Fatma Karapinar-Çarkit, “Medication-Related Hospital Readmissions Within 30 Days of Discharge: Prevalence, Preventability, Type of Medication Errors and Risk Factors”, Front. Pharmacol., April 2021 | Volume 12 | Article 567424| https://doi.org/10.3389/fphar.2021.567424
[2] “HARM -Hospital Admissions Related To Medication”, Division of Pharmacoepidemiology & Pharmacotherapy, Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences, 2006.
[3] Glans M, Kragh Ekstam A, Jakobsson U, Bondesson Å, Midlo¨v P (2021) Medication-related hospital readmissions within 30 days of discharge —A retrospective study of risk factors in older adults. PLoS ONE 16(6): e0253024. https://doi.org/
10.1371/journal.pone.0253024
[4] Nikesh Parekh , Khalid Ali1, Jennifer M. Stevenson, J. Graham Davies, Rebekah Schiff, Tischa Van der Cammen1, Jatinder Harchowal , James Raftery , Chakravarthi Rajkumar, “Incidence and cost of medication harm in older adults following hospital discharge: a multicentre prospective study in the UK”, Br J Clin Pharmacol (2018) 84 1789–1797
