Innovatieve projecten op Conferentie voor de Eerste Lijn

Het VAN-netwerk was vereerd om aanwezig te zijn op de Conferentie voor de Eerste Lijn, georganiseerd door de Academie voor de Eerste Lijn en Be.Hive. Het evenement bood een platform voor het delen van kennis, het bevorderen van samenwerking en het stimuleren van innovatie in de eerstelijnszorg. De deelnemers werden uitgenodigd om hun ervaringen en inzichten te delen en droegen op die manier bij aan een vruchtbare uitwisseling van ideeën en boeiende reflectiemomenten. Onze collega’s mochten de resultaten van enkele veelbelovende projecten presenteren die nieuwe rollen van de lokale (huis)apotheker in de eerstelijnszorg onderzoeken, zoals #CAVAsa en Suïcidepreventie in de apotheek. Dit in het kader van een abstract dat door de jury unaniem werd bekroond tot beste abstract. Ook werd het nieuwe project ‘ondersteuning zorgberoepen’ aan de hand van een posterpresentatie voorgesteld.

De taken die de lokale (huis)apothekers als eerstelijnszorgverleners opnemen, gaan verder dan alleen het verstrekken van medicatie. In dit licht werden de voorbije jaren verschillende nieuwe samenwerkingsverbanden met andere zorg- en welzijnsactoren opgezet. Aline Ghijselings, projectcoördinator #CAVAsa, Eva Rens, wetenschappelijk medewerker verbonden aan UAntwerpen en #CAVAsa en apotheker Barbara Verboven, projectcoördinator project Suïcidepreventie, bespraken tijdens het symposium twee Vlaamse projecten waarin de lokale (huis)apotheker een nieuwe rol opneemt; #CAVAsa en Suïcidepreventie in de apotheek. Deze projecten pasten goed binnen het thema van de Conferentie voor de Eerste Lijn, ‘Interprofessioneel samenwerken in de eerste lijn, naar zelfmanagement, doelgerichte zorg en implementatie’. De projecten, die de afgelopen jaren werden opgezet vanuit KU Leuven, UAntwerpen en het VAN-netwerk, geven nieuwe inzichten dankzij de implementatie door lokale (huis)apothekers in de eerstelijnszorg. Daarbij kwam ook de toelichting van het project ‘Medicatiebeleid in de woonzorgcentra’ dat werd toegelicht door apotheker Amber Damiaens, wetenschappelijk medewerker verbonden aan KULeuven.

#CAVAsa

Het eerste project was #CAVAsa, gepresenteerd Door Aline en Eva. Dit is een bijna 3-jarige samenwerking tussen VAN en het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), wetenschappelijk ondersteund door UAntwerpen en KU Leuven. Het is gekend dat veel mensen met een psychosociaal probleem geen hulp zoeken of niet weten waar ze de juiste hulp kunnen vinden. Lokale (huis)apothekers worden daarom met dit project opgeleid en ingezet om psychosociale problemen met hun patiënten te bespreken en hen indien nodig door te verwijzen naar een CAW.

Het project stelt gespecialiseerde opleidingen en materialen ter beschikking van de deelnemende lokale (huis)apothekers om hun patiënten aan te spreken over hun psychosociale noden. Een 70-tal apothekers namen deel aan de pilootfase aan het begin van het project en spraken er vol lof over. Momenteel doen ongeveer 375 apotheken in heel Vlaanderen mee aan het project en zijn al honderden patiënten geholpen. Focusgroepen en online registraties door deelnemende apothekers geven inzicht in de barrières en motivatoren die ze ervaren en met welke kwetsbare patiënten of psychosociale noden ze het vaakst geconfronteerd worden.

“Wat het echt uniek maakt, is de samenwerking met andere eerstelijnsprofessionals waarmee we nog niet eerder hadden samengewerkt, zoals het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk)”, zegt Annemie Humblet, deelnemende apotheker actief in de zorgraad van eerstelijnszone Zuid-Oost Hageland. “Meestal werken we samen met beroepsgroepen zoals artsen en verpleegkundigen, dus dit was mijn eerste kennismaking met het CAW.” Deze samenwerking breidt dus de hulpverleningsmogelijkheden uit en verrijkt de algehele aanpak van psychosociale zorg.

Suïcidepreventie

Het tweede project wordt getrokken en gepresenteerd door Barbara en gaat over Suïcidepreventie in de apotheek. Deze samenwerking tussen VAN en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) werd opgericht in 2022 en heeft als doel te onderzoeken hoe lokale (huis)apothekers een rol kunnen spelen in suïcidepreventie door signalen te detecteren, een eerste gesprek aan te gaan en door te verwijzen naar verdere hulp indien nodig. 

De lokale (huis)apotheker is hierin een bijzonder waardevolle partner aangezien er bij veel suïcidepogingen medicatie wordt gebruikt. Na een eerste verkenning met een nodenbevraging en literatuuronderzoek, werd in de eerste fase de ontwikkelde e-learning als middel om de deskundigheid te bevorderen geëvalueerd. Momenteel loopt de tweede fase waarin we onder meer onderzoeken hoeveel gesprekken in de apotheek er plaatsvinden, wat de aanleiding tot het gesprek was en welke acties plaatsvonden.

Recente tussentijdse resultaten van een enquête onder deelnemende apothekers en FTA's geven voorzichtig positieve signalen. Het onderzoek peilde naar de ervaringen van deelnemers met suïcidepreventie in hun apotheek en naar hun mening over de e-learning. De respons was over het algemeen positief. Een indrukwekkende 100% van hen waardeerde de cursus als een uitstekende afwisseling van verschillende methodieken en werkvormen, en sprak vol lof over de goed gestructureerde opbouw. Bovendien gaf meer dan 90% van de deelnemers aan dat ze nieuwe inzichten hadden verworven en de inhoud boeiend en relevant vinden. Velen zouden de e-learning aanbevelen aan hun collega's.

Enkele van de positieve aspecten die werden besproken, waren onder meer de variatie tussen theoretische concepten, praktijkgerichte casussen en oefeningen. De mogelijkheid om de cursus online en op eigen tempo te volgen, samen met korte maar herkenbare casussen, maakte het leerproces toegankelijk. Tenslotte werd de rol van de lokale (huis)apotheker consequent benadrukt.

Beste abstract

Onder meer deze twee presentaties werden gegeven in het kader van het gezamenlijke abstract ‘Nieuwe rollen en samenwerkingen voor de lokale (huis)apotheker: psychosociale zorg, suïcidepreventie en medicatiebeheer in woon- en zorgcentra’. Het abstract werd unaniem door de juryleden bekroond als beste abstract, met bijhorend officieel certificaat. Een eervol teken als erkenning voor de inspanningen die werden geleverd in de afgelopen jaren door de onderzoeksteams. En vooral voor alle deelnemende apothekers, een bewijs dat ze pioniers zijn in het lokaal samenwerken binnen een sterk netwerk.

Na de presentatie hadden de sprekers een boeiende discussie waarbij de algemene trend positief was voor de vernieuwende rollen die de lokale (huis)apotheker op zich neemt. “Hierbij dient telkens voldoende te worden afgestemd met de huisarts, maar ook met de andere zorgverstrekkers, zoals de ELP bijvoorbeeld, in geval van doorverwijzing, zonder in detail te moeten gaan”, zegt Aline. “Een huisarts sprak haar oprechte waardering uit voor de aanvullende rol die de lokale (huis)apotheker opneemt, bijvoorbeeld in het huidige vaccinatiebeleid.” 

 “Men moet nog meer aandacht hebben voor de rol die de mantelzorger opneemt en voor het sociaal werk op de eerste lijn”, een warm pleidooi van Prof. Koen Hermans.

“Het VAN-netwerk hecht heel veel belang aan samenwerking met stakeholders, gaande van sociale instellingen, academische partners, … De prijs voor het beste abstract is een waardering voor het vele werk dat we vanuit het VAN-netwerk, samen met onze partners, dagdagelijks doen”, besluit Hilde Deneyer, algemeen directeur VAN.

Ondersteuning zorgberoepen

VAN presenteerde tenslotte haar project ‘ondersteuning zorgberoepen’ via een posterpresentatie op de Conferentie. Met de steun van Vlaanderen zet VAN zich in als vertegenwoordiger van lokale (huis)apothekers op Vlaams niveau voor de lokale werking van apothekers in lokale apothekerskringen, de ondersteuning van apothekers in zorgraden, een grondige kennis van het zorgaanbod bij apothekers via de Vlaamse Sociale Kaart en het stimuleren van multidisciplinaire samenwerking.

Hiervoor werken we met een stuurgroep; het VAN Focusdomein Eerste Lijn & Zorgsamenwerking, samengesteld uit vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen van lokale (huis)apothekers uit het VAN-netwerk. Zo blijven we dicht bij de apotheker.

Dit evenement benadrukte opnieuw het belang van samenwerking tussen verschillende belanghebbenden om de eerstelijnszorg te versterken en te verbeteren. Het VAN-netwerk kijkt uit naar verdere samenwerkingen en evenementen die bijdragen aan de continue verbetering van de eerstelijnsgezondheidszorg!