Kanker door de ogen van apotheker en patiënt

De rol van de apotheker in de preventie en behandeling van verschillende soorten kanker gaat soms dieper dan men vaak ziet. Enerzijds kan je met goede sensibilisatie al ver komen. Anderzijds komen apothekers, net als bijna iedereen, er zelf direct of indirect mee in aanraking. Dat is het geval voor apotheker David Vergucht.



In het begin van zijn carrière bereide hij als ziekenhuisapotheker chemotherapieën voor kankerpatiënten. David was toen al geen vreemdeling voor kanker. Het kwam maar al te vaak voor zijn directe omgeving, helaas soms ook fataal. Hij kwam er ook mee in contact via zijn patiënten in de apotheek die er ook rechtstreeks mee worstelden. Uiteindelijk werd hij zelf getroffen door longkanker. Gelukkig is hij erdoor gekomen na een lange en moeilijke twee jaar.



Het is een grote schok om de diagnose te krijgen, ook voor David. En hij blijft uitkijken en zich inzetten om te helpen ervoor te zorgen dat anderen dezelfde diagnose niet krijgen. David geeft ons zijn diepgaand perspectief, als apotheker en patiënt, op hoe deze diagnose voelt, wat je als apotheker kan doen en waar er verbetering in moet komen. Van het simpelste foldertje tot cruciale medicatiebegeleiding, alle beetjes helpen.

Apotheker David Vergucht vertelt:

14 Augustus 2020, na twee jaar volhouden dat ik mij niet OK voelde, kwam de onverwachte diagnose die de grond onder mijn voeten deed verdwijnen: longkanker.



Nu dik twee jaar later, met een long minder, korte chemotherapie en een lange revalidatie achter de rug, prijs ik me gelukkig dat ik ‘OK’ ben. Voorlopig toch, want kanker blijft altijd wel wat spoken.

Ik ben zeker geen alleenstaand geval, ook niet onder collega’s. Je hoort wel wat, en het deed me beseffen dat ik al bij al echt wel ‘geluk’ heb gehad.

Weinig geheimen

Vanuit mijn oorspronkelijke opleiding als ziekenhuisapotheker was er altijd al een interesse in de behandeling van kanker. Chemotherapie bereiden was mijn hoofdtaak. Het had nog weinig geheimen voor mij, maar het bleef toen toch iets ‘om anderen te helpen’. Tot je het zelf moet krijgen.

Maar zoals iedereen onder ons kreeg ik in mijn onmiddellijke omgeving zelf ook te maken met kanker. Mijn oma was al gestorven aan darmkanker, mijn nonkel had al verschillende keren kanker gehad en zelfs mijn eigen moeder is aan longkanker overleden.



Kanker maakt deel uit van ons leven, of we het nu willen of niet. Hoe langer we leven, hoe meer kans op foute methylaties in ons DNA. Gelukkig zijn er alsmaar betere behandelingen mogelijk. Toch zou het fout zijn om enkel op die behandeling in te zetten. Ik heb zelf de kostprijs van zo’n chemo’s gezien, om maar niet te spreken van de zware periode waar patiënten en hun gezin door moeten.

Preventie van kanker en de vroegtijdige detectie om de kans op genezing te verhogen zijn daarnaast absoluut noodzakelijk. En dat is waar we als huisapotheker iets kunnen aan doen.

 

Vertrouwenspersoon

Enerzijds kunnen we onze patiënt sensibiliseren en wijzen op de gevaren van ongezond leven, zoals roken. Maar ook op het belang van preventieve onderzoeken. We kunnen ze helpen om te stoppen met roken, op tijd doorverwijzen bij aanhoudende luchtwegklachten, bloed in sputum of stoelgang.



Als vertrouwenspersoon bij uitstek kan je meedoen aan acties die het belang van een bevolkingsonderzoek benadrukken, zoals die voor darmkanker en borstkanker. Je doet dat zo actief als je zelf wil of kan. Zet het op je sociale media of op je website, maak een etalage of een affiche, organiseer een lezing. Spreek moeders aan met tieners of ze hun vaccin tegen baarmoederhalskanker nemen. Kleur heel uw apotheek blauw in de maand maart en steun Stopdarmkanker of leg gewoon een foldertje. Ik weet dat het tijd kost, maar je krijgt er echt iets voor terug: dankbare en trouwe ‘klanten’.

Even luisteren

Als patiënt is het echt belangrijk om steun en begrip te vinden. Een luisterend en begrijpend oor kan zoveel betekenen, ook voor de mantelzorgers rond de kankerpatiënt. Begrijpen dat het lastig is, niet hoe ze zich voelen want dat kan niemand. Even luisteren naar hen, dat vergeten de mensen niet.

Vanuit de Zorgraden in de verschillende eerstelijnszones kunnen we ook die preventieve acties ondersteunen, samen met andere zorgverleners en de lokale besturen. We kunnen de lokale besturen bijvoorbeeld betrekken in sensibiliseringsacties. Denken we maar aan smeren voor de zon om huidkanker te vermijden. Praatcafés zijn ook een mooi voorbeeld. In praatcafés kunnen mensen meer te weten komen over hun specifieke kanker en ervaringen uitwisselen met lotgenoten. Dat stelt gerust.

Alarmsignalen

Waar we volgens mij wel nog wat werk aan hebben, is de transmurale zorg bij kankerpatiënten. Kankerpatiënten nemen meestal heel wat medicatie, zeker tijdens een chemobehandeling. Ze hebben ook specifieke klachten, die dikwijls gerelateerd kunnen zijn aan de behandeling. Jammer genoeg zijn we als huisapotheker niet altijd op de hoogte dat er een behandeling is, of welke behandeling er is. Dan kan er natuurlijk ook geen rekening mee gehouden worden en bestaat bijvoorbeeld ook het gevaar dat we op het eerste gezicht banale klachten met OTC gaan oplossen. Dat kan lijden tot ernstige problemen. In de meeste ziekenhuizen kunnen deze patiënten wel altijd op een dienst terecht die hen kan bijstaan. Alleen merk ik dat veel mensen nog altijd denken dat ‘ze het ziekenhuis toch niet moeten lastigvallen met een beetje hoofdpijn’ en ze toch naar hun vertrouwde apotheker komen.



In sommige ziekenhuizen moet de oncologische patiënt nu ook al op farmaceutisch consult gaan bij onze collega’s ziekenhuisapothekers. Dat is een initiatief dat ik zeker toejuich want zij zijn als geen ander op de hoogte van alarmsignalen en interacties. Jammer genoeg zie ik geen medicatieschema’s tot bij ons komen, of staat de (orale) chemo er gewoon niet op vermeld.



Waarom niet de vaste huisapotheker inlichten over de genomen cytostatica, immunotherapie en anderen met daarbij een korte duiding van de mogelijke alarmsymptomen? We kunnen als vaste huisapotheker die symptomen toch mee in de gaten houden en doorverwijzen indien nodig? Of we kunnen er rekening mee houden als de patiënt met ogenschijnlijk lichte klachten komt. Of we vermijden dat we voedingssupplementen meegeven die interacties kunnen geven. Elkaar informeren voor de veiligheid van de patiënt.

In mensentaal

Ik was onlangs aanwezig op het Kankercongres te Gent. Dat is een congres waarop wetenschappers in mensentaal uitleggen waarmee ze bezig zijn, wat ze kunnen en wat de toekomst is. Ik kan het iedereen aanraden om dat eens mee te maken of om dat kenbaar te maken aan zijn patiënten. Je krijgt info en kan ook ongedwongen al je vragen persoonlijk aan de onderzoekers stellen. Persoonlijk geeft het mij hoop als patiënt, maar helpt het mij ook om mijn patiënten uitleg te geven om een begrijpelijke manier. Ook dat is wat we doen.