Image
Een eigen apotheek runnen, het kan een mooi streefdoel zijn. Het biedt nieuwe mogelijkheden om zelfstandiger te werken en op verschillende manieren je eigen stempel te zetten op de zorg voor patiënten. Dit biedt kansen, maar brengt ook uitdagingen mee. Zo kan het voor jonge apothekers, vaak met beperkte eigen middelen, moeilijk lijken om een apotheek over te nemen. Dit is echter zeker niet onmogelijk. Je kan namelijk rekenen op de steun van je beroepsvereniging en aangewezen experten om samen met jou de haalbaarheid van een dossier na te gaan. Misschien kan het voor jou beter meevallen dan eerst gedacht.
We spraken met Georges Verpraet, algemeen directeur pharmacy.brussels, en Ellyne Meeus, afdelingshoofd relatiebeheer KAVA. Zij vertelden ons over wie een apotheek kan overnemen, wat de voordelen en uitdagingen ervan zijn en wat je kan doen om je zo goed mogelijk voor te bereiden.
“Iedereen kan een apotheek overnemen”, zegt Ellyne. “Sterker nog, je hoeft er geen apotheker voor te zijn. Je hebt vooral wat gezonde ondernemingszin en veel goesting nodig.”
Het klopt dat mensen met meer financiële slagkracht er makkelijker instappen. Maar dat betekent niet dat het voor anderen onmogelijk is. Met de juiste begeleiding en steun of via samenwerkingen en coöperaties zijn er zeker kansen.
Steeds vaker zien we jonge apothekers samenwerken om een apotheek te runnen. Zeker nu er meer waarde wordt gehecht aan een goede work-life balans, kan de samenwerking tussen twee apothekers genoeg ademruimte geven ruimte.
Sommige stemmen in de apothekerswereld pleiten ervoor om het eigenaarschap nauwer te koppelen aan de ‘titel’ van de apotheker, maar Georges nuanceert: “Dat idee leeft wel, maar in België is dat niet verplicht. En het is de vraag of een dergelijke regeling ook echt de beste oplossing is.”
Starters en clusters
“Je ziet veel groepen en investeerders actief op de markt,” vertelt Georges. “Daarnaast ontstaan er ook kleine clusters. Dat zijn meestal apothekers die al een aantal jaren, om niet te zeggen vele jaren, een eigen apotheek hebben.” Ze beslissen dan om met een aantal collega’s de koppen bij elkaar te steken en een ‘groep’ apotheken uit te baten. Dit geeft in het huidige landschap misschien meer zekerheid , maar vooral de mogelijkheid om overlappende taken te verdelen en optimaliseren, denk aan personeelsbeleid of gesprekken met vertegenwoordigers.
Georges ziet dit zelf in zijn directe omgeving. “Mijn zoon heeft mijn apotheek overgenomen. Aanvankelijk wilde hij er maar één. Maar ondertussen heeft hij er twee, en acht uitbreiding met een derde of vierde in de toekomst niet onmogelijk. Niet om een groot imperium uit te bouwen, maar om weerbaarder te zijn.” Want zelfs een grote apotheek blijft kwetsbaar als je als enige in een bepaalde regio opereert. De Belgische spreidingswetgeving biedt enige bescherming, maar maakt het ook mogelijk dat andere partijen, soms met meer middelen, hun positie versterken. Wie meerdere apotheken runt, kan personeel en middelen efficiënter inzetten.
Toch blijft het voor jonge apothekers een grote stap om te zetten. “Ik zie nog altijd jonge mensen die echt zin hebben om te starten, maar vaak botsen op de financiële drempel of een terughoudendheid naar de toekomst,” zegt Georges. “Een goede apotheek met een gezonde omzet is een solide investering. Maar wie zo'n overname wil doen, moet meestal 10 tot 20 procent eigen middelen inbrengen. Jonge apothekers hebben dit vaak niet. En dus vallen zij terug op apotheken die ze wel kunnen overnemen. Maar als een apotheek een lage omzet heeft, moet je nadenken over de toekomst.”
De zorg in de apotheek is volop in beweging. Nieuwe diensten, zoals vaccinatie of begeleiding bij chronische zorg, worden steeds belangrijker. Georges is van mening dat apotheken die daar niet of nauwelijks op inzetten, minder toekomst hebben. “Er zijn dus ‘koopjes’ te vinden, maar dat zijn uitzonderingen.”
“Toch bevinden we ons vandaag in een echte ‘kopersmarkt’”, zegt Ellyne. “Het aanbod is groter dan de vraag, kandidaat-overnemers hebben dus voldoende keuze om een apotheek over te nemen die echt aan hun verwachtingen voldoet. Het klopt dat de financiële investering zwaar is, maar ook daar zijn zeker mogelijkheden om die eigen inbreng te verhogen. Denk bijvoorbeeld aan win-win leningen.”
Vrijheid, betrokkenheid, impact
Volgens Georges en Ellyne zijn er wel belangrijke voordelen aan een apotheek overnemen en runnen. “In loondienst is je takenpakket meestal strak omlijnd, met vaste uren en een duidelijke verloning. Als zelfstandig apotheker krijg je daarentegen de ruimte om zelf richting te geven aan je werk en werkplek,” legt Georges uit.
Die vrijheid ligt in keuzes die je werk nog meer kunnen bieden: investeren in een renovatie, in ruimtes voor individuele zorggesprekken of in een toekomstgerichte inrichting. “Je beslist zelf of je je loon beperkt om te kunnen investeren. Dat doe je niet om jezelf te verrijken, maar om de apotheek klaar te maken voor de toekomst. Dat geeft voldoening.”
Ook op persoonlijk vlak biedt zelfstandigheid voordelen, zeker als je een groter team hebt en de planning goed op orde is. “Voor mijn gezin had ik een goede work-life balance nodig. Mijn eigen apotheek bood mogelijkheden om mijn balans te sturen. Dat is een groot voordeel van zelfstandig werken: je kunt je uren zelf indelen.”
Ellyne ziet ook het voordeel van mee aan het roer te zitten. “Je bent je eigen baas vanaf dag één. Je bepaalt zelf hoe je te werk gaat, met welke gamma’s je werkt. Als men zegt dat de officina een vlakke loopbaan kent, dan is dit als eigenaar zeker niet het geval: je bent niet meer alleen apotheker, maar ook ondernemer, HR-verantwoordelijke, sociale media-expert… Voor sommigen is dat net de boost die ze nodig hebben om de job aantrekkelijker te maken. Het blijft een fantastisch mooi beroep. Het zelfstandig zijn, en zeker in het geval van de uitbating van een apotheek, biedt veel meer mogelijkheden dan het vlakkere bestaan van een bediende.”
Georges ziet ook een ander, vaak onderschat voordeel: de grotere betrokkenheid met patiënten. “Als apotheker-eigenaar zit je mee in het sociale netwerk van je patiënten. Je kent hun verhaal, en kunt sneller schakelen wanneer iets dringend is. Dat kan je ook als werknemer doen, maar als eigenaar heb je meer inzicht. Je zit echt in het sociale en zorgnetwerk van je patiënten, en dat maakt het werk ook betekenisvoller.”
Voorbereidingen
Overweeg je om een apotheek over te nemen? Wil je er één laten overnemen? Dan heeft Georges een paar tips voor je. Ten eerste begin je er best op tijd mee. “Veel mensen wachten met overlaten tot ze merken dat de energie in het werk opraakt, of dat het werk hen niet meer boeit. Dan willen ze snel hun apotheek laten overnemen, maar zo’n traject vraagt tijd. Reken op minstens anderhalf tot twee jaar, aan beide kanten.”
Er is ook juridische en financiële voorbereiding nodig. Soms moet de vennootschapsstructuur aangepast worden, of zijn er vastgoedcomponenten die het proces complexer maken. “Daarom moet je samenwerken met de juiste experten. En ook de overnemer moet begeleid worden.”
Ellyne sluit zich daarbij aan. “Laat je omringen door de juiste mensen die je kunnen bijstaan met advies en durf te springen.” Volgens haar begint het hele traject bij zelfinzicht: “Denk goed na over wat je wil. Wil je liever alleen werken of met een partner? Zoek je een dorpsapotheek of een praktijk in een stedelijke wijk? Wil je bij de apotheek wonen of net niet? Van zodra je daar zicht op hebt, kun je doelgerichter te werk gaan.”
“Schrikt alleen de stap zetten naar een overname toch af, dan stel ik voor om in je omgeving goed rond te kijken of je niemand kent die jouw visie deelt. Samenwerking kan hier zeker de oplossing zijn om de stap vlotter te zetten. Zorg er zeker voor dat je goede afspraken maakt”, aldus Ellyne.
Een goed team
Een suggestie die Georges vaak meegeeft is gedeeld titulariaat, waarbij twee apothekers samen titularis én eigenaar zijn van een apotheek. “Het vergroot je draagvlak bij de bank, en geeft je iemand om mee te overleggen, zowel inhoudelijk als praktisch. Denk hier vooraf goed over na, maak duidelijke afspraken, het is bijna als een huwelijk,” lacht hij.
Wie in de toekomst een apotheek wil overnemen, moet meer kunnen dan geneesmiddelen afleveren. “Je moet zorggericht zijn, samenwerken met andere zorgverleners, en tegelijk ondernemer zijn,” benadrukt Georges. “Dat vraagt vaardigheden die niet altijd aan bod komen in de opleiding. We leren nog te weinig over de economische realiteit van een apotheek. En dat terwijl we een unieke positie hebben: wij zijn zorgverleners, maar runnen ook een bedrijf.”
Grote apotheken hebben op dat vlak een streepje voor. Ze kunnen hun personeel beter inzetten, plannen maken, en ruimte creëren voor opleidingen of innovatie. “Een kleinere apotheek biedt daarom zeker geen slechtere zorg. Maar met collega’s kun je veel meer dan alleen. Je kunt even uit de apotheek stappen om bij te leren, en dat is essentieel. Je moet vandaag veel ballen tegelijk in de lucht houden. Een goed team kan die zorg beter delen en volhouden.”
Jouw beroepsvereniging
Gelukkig kan je al vanaf het begin van het proces rekenen op de steun van je lokale beroepsvereniging. “Geen enkele vereniging laat apothekers met een overnamevraag in de kou staan,” zegt Georges. Die ondersteuning bestaat uit advies en het leggen van de juiste contacten. Als er geen gespecialiseerde overname-expertise in huis is, word je doorverwezen naar betrouwbare accountants, financiële adviseurs of gespecialiseerde kantoren. “En we nemen tijd om echt te luisteren naar de plannen van apothekers, om hun droom op een realistische manier te toetsen.”
“We hebben opleidingen waarin apothekers leren hoe ze kritisch de cijfers van een apotheek moeten bekijken, en hoe ze zich kunnen voorbereiden op de vele andere facetten van het ondernemen”, zegt Ellyne. “Zo zijn ze goed gewapend als ze rond de onderhandelingstafel zitten bij een overname.” Goed contact met opleidingsinstellingen blijft eveneens belangrijk. Door gastlessen of infosessies aan te bieden aan laatstejaarsstudenten, houden beroepsverenigingen het zelfstandig apothekerschap levendig.
“Tussen de 25 en 50 procent van de studenten droomt nog altijd van een eigen officina. Dat is hoopgevend”, vindt Georges. Hij raadt dan ook aan om tijdig contact op te nemen met experten. “Of je nu wil overlaten of overnemen: ga praten. Die eerste stap kan heel wat deuren openen.”
