Image
Hulp bieden bij de ondersteuning en begeleiding van personen met zelfmoordgedachten moedigen we van harte aan. Ook de apotheker wordt meer en meer beschouwd als een belangrijke sleutelfiguur in het kader van suïcidepreventie. Het is dus belangrijk dat je goed geïnformeerd bent als je gericht hulp wil bieden. Daarom zet het project Suïcidepreventie in de apotheek sterk in om apothekers en FTA’s kennis bij te brengen en praktische tools ter beschikking te stellen. Dit in samenwerking met het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) en met steun van de Vlaamse Overheid. Een recente bevraging van VLESP toont aan hoe de apotheker en FTA momenteel suïcidepreventie ervaren, waar de werkpunten zitten en hoe ze graag willen helpen. De e-learning die apothekers opleidt in suïcidepreventie is speciaal opgesteld om aan deze noden te beantwoorden.
In 2020 overleden in België 970 personen ten gevolge van suïcide wat neerkomt op 3 suïcides per dag (bron: Agentschap Zorg en Gezondheid). “Te hoge cijfers”, vindt Barbara Verboven, projectcoördinator Suïcidepreventie in de Apotheek. “Vermoedelijk is dit een onderschatting”.
Ongeveer de helft van de bevraagde apothekers en FTA's ziet nu al een verantwoordelijkheid voor zichzelf in het evalueren of patiënten zelfmoordgedachten hebben. De meeste apothekers en FTA’s kunnen stellingen rond suïcide correct inschatten, al is dit niet altijd even makkelijk. 33% denkt dat eenzaamheid meestal aan de basis ligt van zelfmoord terwijl dit niet het geval is. Bijna 1 op 4 denkt ook dat de meeste zelfmoordpogingen impulsief gebeuren terwijl dit ook niet het geval is.
Een paar mogelijke signalen van suïcidaliteit zijn onder meer hopeloosheid, zich isoleren, angst en stemmingswisselingen. De meeste apothekers en FTA’s kunnen deze goed herkennen. Toch schatten slechts 2 op 10 van hen momenteel zelfmoordgedachten in bij patiënten die medicatie nemen voor mentale problemen. Het is uiteraard begrijpelijk dat zelfmoordgedachten inschatten moeilijk is en dat heel wat drempels worden ervaren om dit te doen. Sommige mensen kunnen er ook mee worstelen zonder dat je dit duidelijk kan zien.
Meer dan 8 op 10 bevraagde apothekers en FTA’s geven aan dat een gebrek aan opleiding in het screenen van mentale problemen de grootste barrière is bij het adequaat inschatten van zelfmoordgedachten. Dit hindert vaak ook de verdere hulp. De e-learning van het project Suïcidepreventie in de Apotheek geeft daarom grondige uitleg over hoe je de mogelijke signalen kan herkennen.
Een patiënt is vermoedelijk suïcidaal. Wat nu?
Signalen herkennen is al een grote stap om de patiënt te helpen. Het topic bespreken is echter niet eenvoudig. Je weet misschien niet waar te beginnen, hoe je dit moet aankaarten, welke woorden je in de mond kan nemen en welke best niet. Je bent hierin niet alleen. Bijna 4 op 5 bevraagde apothekers en FTA’s geven aan niet te weten hoe ze patiënten met zelfmoordgedachten moeten helpen. Meer dan 6 op 10 weten ook niet welke acties ze kunnen ondernemen of hoe ze hiernaar kunnen vragen.
Als je bang bent dat je onbekwaam bent om een suïcidale patiënt te helpen, is dat begrijpelijk. Weet wel dat je een grotere hulp bent dan je misschien denkt. De meeste bevraagde apothekers en FTA’s voelen zich wel bekwaam om aan medicatiebeheer te doen voor suïcidale personen. Toch voelt slechts de helft zich bekwaam om advies te geven over het risico op suïcidaal gedrag bij specifieke geneesmiddelen. Ook hierop gaat de e-learning dieper in. Er is namelijk een specifieke module rond medicatie uitgewerkt om je stap voor stap te begeleiden.
Je staat er niet alleen voor!
Een gesprek met de apotheker is natuurlijk niet voldoende om een persoon met zelfmoordgedachten te helpen. Daarom verwijzen we ook door naar verdere zorg en hulpverleners. Momenteel verwijzen apothekers voornamelijk door naar de huisarts, psycholoog of psychiater. Weet dat er ook de Zelfmoordlijn 1813 is, wat vaak onderbenut wordt.
Ken je daarnaast ASPHA al? ASPHA staat voor Advies SuïcidePreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners. Je kan via telefoon of e-mail contact opnemen met ASPHA voor advies over het begeleiden van suïcidale personen, hun omgeving en nabestaanden. De e-learning van het project vertelt je meer over waar je patiënten naar kan doorverwijzen voor verdere hulp. “Als apotheker wil ik er persoonlijk toch alles aan doen om mensen met mentale problemen op zijn minst correct te herkennen en door te verwijzen naar collega gezondheidsverstrekkers die hen verder kunnen helpen met hun problematiek”, zegt Barbara.
Grote wil en inzet
We trekken heel wat interessante conclusies uit de bevraging. De voornaamste hiervan is hoe ijverig en behulpzaam apothekers en FTA’s zijn! Maar liefst 97% van de bevraagde apothekers en FTA’s is bereid om een opleiding te volgen rond dit thema, 91% vindt het zelfs noodzakelijk. 80% verkoos een opleiding in de vorm van een e-learning. Suïcidepreventie in de apotheek betekent niet direct dat je als apotheker iemands problemen zomaar kan oplossen. Het houdt vooral in dat je peilt naar zelfmoordgedachten en doorverwijst indien nodig.
“In het verleden stond ik zelf eens met de mond vol tanden tegenover iemand die me letterlijk zei het niet meer te zien zitten en er een eind aan te willen maken”, vertelt Barbara. “De e-learning die nu beschikbaar is geeft goede tips wat je in een dergelijke situatie wel en beter niet kan zeggen. Heel wat collega's namen de e-learning al door wat aantoont dat ze waarschijnlijk al gelijkaardige ervaringen gehad hebben en zich willen inzetten om ook in dit domein aan doorgedreven farmaceutische zorg te doen!”
