Image
Wanneer een patiënt na een lang ziekenhuisverblijf eindelijk mag vertrekken, is het laatste wat hij wil te moeten terugkeren binnen een paar korte weken. Toch is de kans hierop vaak reëel, want in veel gevallen loopt het mis met de medicatie die de patiënt moet nemen na ontslag. De lokale huisapotheker is voor 80% van de pas ontslagen patiënten de eerste zorgverlener die ze zien. Daarom zijn ze een cruciale schakel in het transmurale medicatiebeleid.
Het VAN Focusdomein Transmurale Zorg zet zich in voor een vlotte samenwerking tussen ziekenhuizen en externe apothekers. Met als doel de overgang van ziekenhuis tot het dagelijks leven van de patiënt zo goed mogelijk te laten verlopen. Coördinator Marleen Haems en sponsor Mare Claeys leggen uit wat hun werk hierin precies inhoudt en wat ze hopen te bereiken in de toekomst.
Transmurale zorg staat voor ‘zorg over de muren heen’. Dit kan bijvoorbeeld gaan over het moment van een ziekenhuisopname of het moment van een ziekenhuisontslag. “Er is een overgang van de patiënt van tweedelijn- naar eerstelijnszorg en omgekeerd, maar er is ook een shift van de verantwoordelijkheid en de verantwoordelijke zorgverleners voor de zorg van de patiënt”, verduidelijkt Mare.
“Momenten van zorgovergang zijn cruciale momenten waar jammer genoeg nog steeds veel mis loopt”, zegt Mare. “Daarom is er nood aan een systematisch transmuraal beleid in Vlaanderen in het algemeen, maar zeker inzake het medicatiebeleid. De officina-apotheker is een cruciale schakel in het transmurale medicatiebeleid, daarom zetten wij daar als VAN Focusdomein Transmurale Zorg erg sterk in op sensibilisering bij stakeholders.”
Een aantal recente cijfers tonen de nood hiervoor. Van de patiënten die na het ontslag uit het ziekenhuis binnen de 30 dagen opnieuw worden opgenomen, blijkt dat voor 21% een medicatiegerelateerd probleem aan de basis ligt (El Morabet al, 2018). Minstens de helft daarvan zou vermijdbaar zijn. Deze heropnames veroorzaken veel menselijk leed en zijn duur voor de maatschappij. Vooral oudere patiënten, met meerdere co-morbiditeiten, lopen het grootste risico.
Om te zoeken naar een oplossing tracht het Focusdomein de samenwerking met de ziekenhuisapothekers, zowel door visie-oefening als door praktische uitwerking van projecten, te verbeteren. Dit omdat officina-apothekers en ziekenhuisapothekers beide cruciale schakels zijn voor het transmuraal medicatiebeleid. Hun doelen zijn een goede doorstroming tussen de eerstelijn en de tweedelijn, duidelijke opvolging door de apotheker bij een ziekenhuisontslag en minder heropnames als gevolg van medicatiegerelateerde problemen.
Cruciaal is een goede medicatieoverdracht, zowel bij opname in het ziekenhuis als bij ontslag uit het ziekenhuis. Een geactualiseerd medicatieschema is in beide gevallen een essentieel hulpmiddel.
Medicatiereconciliatie
Initiatieven als de Groene Enveloppe zijn al een grote stap om het overdragen van het medicatieschema vanuit het ziekenhuis naar de huisapotheker makkelijker te maken. In deze figuur zie je hoe het aantal medicatieschema’s dat maandelijks tot bij de huisapotheker terecht komt systematische stijgt.
|
Al blijft het daar natuurlijk niet bij, we moeten ook met de medicatiegegevens aan de slag. Dat doen we in een medicatiereconciliatie.
“Een medicatiereconciliatie gebeurt door de huisapotheker wanneer een patiënt ontslagen wordt uit het ziekenhuis en de patiënt naar de apotheek komt”, legt Marleen uit. “Hierbij gaat de huisapotheker het ontslagmedicatieschema uit het ziekenhuis vergelijken met het medcatieschema van vóór de opname in de software van de apotheek zelf, met de voorschriften en met de eventuele medicatie die de patiënt uit het ziekenhuis heeft meegekregen. Hij voert ook een gesprek met de patiënt en vraagt welke gebruiksinstructies hij in het ziekenhuis heeft gekregen Zo worden eventuele discrepanties en geneesmiddel gebonden problemen ontdekt en opgelost. De patiënt kan dan terug naar huis gaan met een duidelijk medicatieschema dat hijzelf ook goed kan begrijpen.”
Het gesprek dat de apotheker met de patiënt voert, is erg waardevol. Het uitvoeren van een medicatiereconciliatie kan aanleiding geven tot het inplannen van een medication review als de apotheker een grondig nazicht van de medicatie van de patiënt nodig vindt.
Recent ontwikkelde IPSA op vraag van het Focusdomein Transmurale Zorg een e-learning over medicatiereconciliatie. Je kan deze nog steeds volgen op www.ipsa.be.
Uitdagingen
Transmurale zorg kan een complex onderwerp zijn voor de apotheker en de patiënt. Het zorglandschap van de eerstelijn evolueert overigens constant, net zoals de rol van de huisapotheker. Dat brengt uiteraard een paar uitdagingen voor het focusdomein.
“Ik wil steeds voldoende aandacht blijven hebben voor de rollen van de apotheker in medicatie gerelateerde evoluties, naast alle andere taken die men van de apotheker verwacht. Een ander aandachtspunt is om samenhang te blijven creëren in het geheel, zodat het voor de apothekers in de praktijk ook duidelijk en haalbaar blijft. Ik vind de positionering van de huisapothekers tegenover andere stakeholders binnen het zorglandschap ook erg belangrijk, net zoals de samenwerkingen met andere stakeholders en lokale initiatieven”, aldus Mare.
“Het focusdomein staat in het teken van evolutie en constante verbetering. Een goede digitale gegevensuitwisseling tussen de eerste en tweede lijn is daarbij essentieel”, aldus Mare.
