Image
De COVID-19-crisis stelt het belang van een preventief gezondheidsbeleid scherp, de noodzaak om hierin te investeren was nog nooit zo groot. De Vlaamse logo’s en enkele experten richtten daarom het Preventieplatform op, een initiatief van onderuit om meer aandacht te vragen voor preventie en gezondheidsbevordering. Ze leggen hierbij de focus op een gezonde leefstijl en het belang van gezonde leefomgevingen. Het opstellen van eenduidige en ambitieuze gezondheidsdoelstellingen is volgens hen een absolute prioriteit voor onze overheden. VAN sprak met Guy Tegenbos, journalist en één van de initiatiefnemers van het platform.
Volgens onderzoeken scoort België goed wanneer het gaat om de curatieve gezondheidszorg. Toch bedraagt onze zogenaamde gezonde levensverwachting slechts 62-63 jaar. In Zweden, een land met een welvaart en een gezondheidszorg gelijkaardig aan de onze, ligt de gezonde levensverwachting zo’n tien jaar hoger. “We kunnen dus stellen dat de Zweden langer gezond leven, en daar speelt wellicht de gezondere leefomgeving een rol, maar ook de veel uitgebreidere preventieve zorg”, vertelt Guy Tegenbos, die mee aan de wieg stond van het Preventieplatform.
Het Preventieplatform startte als initiatief van de Vlaamse Logo’s (Lokale Gezondheidsoverleggen) maar kreeg meteen een 15-tal sleutelfiguren mee, inbegrepen de topvrouw van Zorgnet-Icuro en een woordvoerder van de Vlaamse gemeenten (VVSG). In zijn charter vraagt het platform meer aandacht voor maatschappelijke gezondheid, gezondheidsbevordering en ziektepreventie. “Een gezonde leefstijl is de basisregel”, benadrukt Guy. “Maar tegelijkertijd moeten we inzetten op gezonde leefomgevingen die mensen minder blootstellen aan vervuilende stoffen én helpen om gezonde keuzes te maken.”
Over domeinen heen
“Het Preventieplatform wil iedereen die met preventie wil bezig zijn, verzamelen en de krachten bundelen”, vertelt Guy. Verschillende partners engageerden zich al om de boodschap te ondersteunen en mee uit te dragen. Partners binnen de bredere gezondheidszorg, zoals VAN, Domus Medica, Zorgnet-Icuro en verschillende middenveldorganisaties, maar eveneens daarbuiten: “Om echt te kunnen inzetten op preventie en gezondheidsbevordering moet de leefomgeving mee evolueren. Daarom zijn we blij met de steun die we krijgen van onder meer verschillende instanties die zich bezig houden met ruimtelijke ordening, milieuorganisaties en lokale besturen.” Volgens het Preventieplatform is gezondheidsbevordering en ziektepreventie immers niet alleen een zaak van het beleidsdomein gezondheid en welzijn maar ook van ruimtelijke ordening, mobiliteit, wonen, onderwijs, werk, sport, etc. Elke beleidsmaker heeft een sleutel in handen om de gezondheid van de Belg te bevorderen, klinkt het.
COVID-19 als katalysator
Reeds voor de COVID-19-crisis uitbrak, werden er al gesprekken gevoerd over de oprichting over een organisatie die meer aandacht wil voor preventie. De oprichting van het Preventieplatform werd versneld door een advies aan de GEMS, de adviesgroep voor het coronabeleid in ons land. De initiatiefnemers van het Preventieplatform stelden maatregelen voor die ruimer gingen dan enkel het curatieve aspect. Naar aanleiding van dit advies schreven enkele initiatiefnemers een opiniestuk dat niet onopgemerkt bleef. De vele reacties waren voor hen een duidelijk teken dat de tijd rijp was om over te gaan tot actie. Guy verduidelijkt: “Tijdens de coronacrisis werden bepaalde groepen burgers meer getroffen door de ziekte. Er waren de ouderen en mensen met een lagere weerstand, maar bijvoorbeeld ook mensen met obesitas. Dit vergrootte enkel de roep naar meer aandacht voor preventie en gezondheidsbevordering.” Het Preventieplatform stelt dat de impact van de coronacrisis op onze maatschappij minder groot zou zijn mocht de gezondheidstoestand van de Belg beter zijn.
Aandacht voor de lokale zorgverstrekkers
De doelstelling van het Preventieplatform is tweevoudig. Enerzijds willen ze bekomen dat de verschillende actoren met elkaar spreken en op die manier het werken rond preventie versterken. Anderzijds wil het een gesprekspartner zijn voor de verschillende overheden in ons land, zowel federaal, regionaal en lokaal. “We merken dat steeds meer gezondheidsaspecten terecht komen op het lokale niveau. Lokale besturen zijn dus een belangrijke gesprekspartner als het aankomt op gezondheidsbeleid. Dat zien we ook tijdens deze coronacrisis, waar de eerstelijnszones, lokale besturen en lokale zorgverstrekkers een heus engagement aangingen.“
Een groot aandachtspunt van het Preventieplatform is het ondersteunen van de lokale actoren op het terrein. “Vroeger waren de huisartsen het centrale punt binnen het lokale gezondheidsbeleid, maar met de komst van de eerstelijnszones traden er ook andere partners naar voren. De apothekers zijn er daar zeker één van.” Volgens Guy profileren apothekers zich steeds meer binnen het zorglandschap. “Apotheker zijn gaat over meer dan enkel het afleveren van geneesmiddelen. Ik merk het ook in mijn eigen apotheek: mensen stellen hun apotheker meer en andere vragen dan tien jaar geleden. Organisaties als VAN bewijzen elke dag dat apothekers een rol spelen in het preventiebeleid.”
Guy roept apothekers op om de preventiereflex mee te stimuleren bij de burgers. Volgens hem zijn apothekers één van de weinige zorgverleners die kunnen zorgen voor de juiste sfeer om het gesprek over preventie aan te gaan. “De apotheek is de plaats waar veel informatie te vinden is, zowel bij het apotheekteam als in de apotheek zelf. De apotheek nodigt uit tot dialoog, apothekers kennen hun patiënten en kunnen zo inspelen op bepaalde vragen. Ook bij het afleveren van geneesmiddelen het nodige aanvullende advies verstrekken rond bijvoorbeeld meer bewegen of gezonder eten, helpt.”
Naast het aanpassen van het gedrag van mensen en het creëren van een juiste leefomgeving, benadrukt het Preventieplatform het belang van health literacy of de gezondheidsgeletterdheid. Ook daarbij kunnen, volgens Guy, apothekers een belangrijke rol spelen: “Denk maar aan nieuwkomers die langskomen in je apotheek met vragen over hun geneesmiddelen of ons gezondheidssysteem. Tijdens zo’n gesprekken kan je ook heel wat andere boodschappen meegeven over bijvoorbeeld een gezonde levensstijl. Op die manier versterk je de gezondheidsvaardigheden van mensen”.
Nood aan een andere financiering en een duidelijk aanspreekpunt
Een heikel punt in het hele debat blijft de financiering. Het Preventieplatform roept in zijn charter op om het financieringsmodel van de gezondheidszorg te herzien. “Huisartsen, maar ook apothekers zitten op dit moment vast in een ‘klachtengeneeskunde’, waarbij men werkt op basis van prestaties”, legt Guy uit. “Verder is de organisatie van ons Belgisch gezondheidszorgsysteem niet optimaal, met overlappende of niet-aansluitende bevoegdheden tussen de verschillende niveaus. We vragen één duidelijke gesprekspartner en dringen aan op gelijkgezindheid in het beleid. We merken dat hier de laatste jaren wel stappen zijn gezet. Het juiste denken is er, het handelen blijft momenteel nog achter.”
Prioriteiten stellen
Het komende jaar wil het Preventieplatform de prioriteiten vastleggen. “De belangrijkste vraag is: waar kunnen we het meeste gezondheidswinst boeken? We zien dat er zowel op Vlaams als op federaal niveau wordt gewerkt aan nieuwe gezondheidsdoelstellingen. Dit is een belangrijk signaal en juichen we uiteraard toe. Nu is het een kwestie van deze doelstellingen samen te brengen en op elkaar af te stemmen”, aldus Guy.
