Op 25 november is het Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen waarop we meer bewustwording willen creëren over het feit dat vrouwen over de hele wereld het slachtoffer zijn van verschillende soorten geweld. Het is ook een oproep om samen te werken en gendergeweld te stoppen. Het VAN-netwerk zet zich al geruime tijd in om ervoor te zorgen dat slachtoffers van huiselijk geweld en psychosociale problemen terecht kunnen bij hun apotheker om het bespreekbaar te maken en sneller de weg te vinden naar gepaste hulp. Dat gebeurt onder meer met het initiatief #CAVAsa, een project dat huisapothekers ondersteunt om aanspreekpunt te worden voor alle soorten psychosociale welzijnsvragen van hun patiënten.
Eén op drie vrouwen in Europa is slachtoffer geweest van fysiek en/of seksueel geweld sinds ze 15 jaar was. Volgens de VN, waren in 2019 wereldwijd 243 miljoen vrouwen en meisjes slachtoffer van misbruik, maar enkel 40% gaf het aan. Dit soort geweld, zowel op lange als korte termijn, leidt vaak tot verlies van zelfvertrouwen en gevoelens van kwetsbaarheid en angst. zware psychische gevolgen die lang tot zelfs permanent kunnen blijven.
Huisapothekers zijn toegankelijke zorgverleners, die dagelijks in contact komen met (vaak kwetsbare) burgers. Naast farmaceutische zorg nemen ze steeds meer een rol op inzake preventieve zorg en gezondheidsadvies. Dit alles maakt het tot geschikte partners om onvervulde psychische noden te detecteren. COVID-19 zorgde voor een toename in psychosociale problemen en is zo een trigger geweest om een project op te zetten waarbij verbinding wordt gemaakt tussen zorg en welzijn in de eerste lijn, met de focus op detectie van en interventie bij psychosociale problemen. Het Vlaams Apothekers Netwerk (VAN) werkt hiervoor, met relancemiddelen van Vlaanderen, samen met het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW). #CAVAsa sterkt de competenties van apothekers, voorziet ondersteunend materiaal en laat hen kennismaken met de CAW.
Interventies
#CAVAsa is reeds succesvol gebleken in 5 CAW-regio’s en zal tegen begin volgend jaar klaar zijn om hierop verder te bouwen voor een brede implementatie over heel Vlaanderen. Bijkomende steun is nodig om dit initiatief verder te verduurzamen.
Sinds begin augustus 2022 noteerden een 60-tal deelnemende apothekers reeds 146 interventies in het kader van project #CAVAsa. In totaal werden 46 patiënten doorverwezen naar het CAW. Het grootste deel van deze gesprekken duurde tussen 5 en 15 minuten en de huisapothekers detecteerden gemengde problematieken. Psychische problemen en een moeilijke gezinssituatie (zonder geweld) kwamen het vaakst aan bod. Vooral personen tussen 45 en 65 jaar vertrouwden hun welzijnsvragen toe aan hun huisapotheker. Meer dan 75% van alle geregistreerde patiënten waren vrouwen.
Dit initiatief toont aan dat de apotheek in feite kan gezien worden als een vindplaats, een natuurlijke en niet stigmatiserende plaats waar noden kunnen besproken worden. De huisapotheker kan een schakel zijn met andere lokale eerstelijnsverstrekkers en -actoren (zoals bv. CAW, huisarts, VLESP,...), een facilitator die intersectorale en multidisciplinaire samenwerking initieert en, indien nodig, soms ook de verbinding maakt met de eerstelijnspsycholoog.
Apothekers getuigen
Verschillende apothekers benadrukten het belang van oog hebben voor psychosociaal welzijn en zien dit als een wezenlijke rol van de apotheker waar nog meer aandacht voor mag zijn, onder andere in hun opleiding. “In onze regio is er soms wel melding van huiselijk geweld en mensen praten er moeilijk over. Ik weet ook nooit goed hoe ik hen kan verder helpen. Met #CAVAsa vond ik de weg naar CAW in onze regio”, getuigt een apotheker.
Een andere apotheker vindt dit ook een belangrijke uitbreiding van het beroep. “Hoewel we vandaag al grondig luisteren naar onze patiënten voel ik dat ik nog onvoldoende kennis heb hierrond. Daarom hoop ik veel bij te leren door deel te nemen aan dit project. Apotheker zijn is voor mij in de eerste plaats mensen verder helpen in de brede zin en niet enkel geneesmiddelen afleveren.”
Nog een andere apotheker vindt dat patiënten hier behoefte aan hebben. “Tot nu toe verwees ik altijd door naar de huisarts. Daar stopte het ook meestal. Met #CAVAsa gaat voor mij een nieuwe wereld open van doorverwijzing.”
Toekomstplan
Het project #CAVAsa is reeds succesvol gebleken in elke Vlaamse provincie, binnen 5 CAW-regio’s met 33 betrokken eerstelijnszones. Tegen begin volgend jaar kan het project verder worden uitgebreid naar de rest van Vlaanderen. Om dit te realiseren is echter bijkomende steun nodig. Erkenning voor het opnemen van deze rol en de samenwerking met lokale actoren ten voordele van het welzijn van de burger is belangrijk om dit initiatief op lange termijn te kunnen dragen.
